Nazwa „5 sił Portera” może dla niektórych osób brzmieć dość obco. Jednak prowadząc biznes, planując jego rozwój lub dopiero go zakładając, warto skorzystać z tego rozwiązania. Mamy tu bowiem do czynienia z modelem, który umożliwi nam dokładne przeanalizowanie naszej konkurencji, a także szans oraz zagrożeń, jakie są obecne w otoczeniu naszej firmy.
Pod uwagę, w tym modelu brane są:
- siła przetargowa dostawców,
- siła przetargowa nabywców,
- stopień natężenia walki konkurencyjnej wewnątrz sektora,
- zagrożenie związane z możliwością pojawienia się nowych producentów,
- zagrożenie związane z możliwością pojawienia się substytutów.
5 sił Portera doskonale sprawdza się, jako narzędzie, które wspiera nas w podejmowaniu strategicznych i ważnych działań i decyzji. Z pewnością nie powinno się ich podejmować bazując jedynie na przeczuciu, czy intuicji. Przeprowadzenie dokładnej analizy rynkowej może być nieosiągalne z różnych powodów. Jednak w bardzo prosty sposób możemy takie badanie wykonać samodzielnie. Potrzeba na to jedynie trochę czasu i zaangażowania.
Metoda, o której mowa została opracowana w 1979 roku przez M.Portera. W związku z tym jej nazwa została nadana właśnie od jego nazwiska. Określa się ją jednak również mianem analizy 5 sił konkurencji.
Spis treści
Jakie jest zastosowanie metody 5 sił Portera?
Korzystać z tego modelu mogą zarówno przedsiębiorcy, którzy już prowadzą swoją działalność i chcą ją rozwijać, czy poszerzać zasięg o nowe sektory, jak i Ci, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę i chcą lepiej poznać branżę i sektor, w którym będą konkurować.
Zacznijmy więc od tego, czym właściwie jest sektor?
Sektorem określamy grupę firm, które zajmują się wytwarzaniem podobnych produktów, lub też oferują podobny zakres usług, w obrębie jednego terytorium. Może to np. dotyczyć miasta lub województwa.
Co da wykorzystanie 5 sił Portera?
Podstawową zaletą tej metody jest fakt, że zyskujemy możliwość nie tylko lepszego poznania sektora, w którym już działamy lub dopiero zamierzamy, ale również możemy posiadaną wiedzę odpowiednio uporządkować dla własnych potrzeb. Co niezwykle istotne dowiesz się również, co odpowiada za konkurowanie w danym sektorze. Na podstawie zebranych danych łatwiej będzie ocenić własne szanse w planowanym biznesie i wskazać ewentualne zagrożenia. Jeśli taką analizę przeprowadzimy, to będziemy również łatwiej przewidywać zmiany w obrębie sektora czy rynku i skutecznie się do nich adoptować.
Ze swojego badania dowiesz się również, czy na danym rynku zastosować wysokie, czy też niskie marże. Z tych wszystkich powodów zastosowanie 5 sił Portera doskonale sprawdza się zarówno w czasie opracowywania strategii wejścia, jak i utrzymania się na rynku.
Jak przeprowadza się analizę 5 sił Portera i z czego się ona składa?
Jak sama nazwa wskazuje dla tej analizy znaczenie ma pięć sił, które w konkurencji rynkowej wzajemnie się uzupełniają i pomagają nam m.in. w oszacowaniu rentowności planowanego biznesu. Są to odpowiednio:
- siła przetargowa dostawców,
- siła przetargowa nabywców,
- stopień natężenia walki konkurencyjnej wewnątrz sektora,
- zagrożenie związane z możliwością pojawienia się nowych producentów,
- zagrożenie związane z możliwością pojawienia się substytutów.
Koncepcja 5 sił Portera – jak rozpoczynamy przeprowadzanie analizy?
Założenia tej metody wskazują, że na samym początku niezbędne jest przeanalizowanie wielkości konkurencji na rynku.
Stopień natężenia walki konkurencyjnej wewnątrz sektora
Musimy poznać firmy działające w określonym sektorze, na interesującym nas rynku. Istotną informacją jest również ta, czy występuje w danej przestrzeni biznesowej monopolista, a także jak wygląda rywalizacja pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami oraz czy jest w danym sektorze miejsce, na jeszcze jedną firmę.
Wielkość danego sektora należy wyrazić w postaci sumy rocznych obrotów firm, które w nim działają. Takie dane można znaleźć w sieci, w dokumentach finansowych, które przekazywane są do Krajowego Rejestru Sądowego.
Naszą uwagę powinno również zwrócić to, czy w obrębie danego sektora pojawiały się wcześniej znamiona nieuczciwej konkurencji, co mogłoby być dla nas niekorzystne, przy wchodzeniu na taki rynek.
Natężenie walki konkurencyjnej wewnątrz sektora zależy od:
- struktury udziałów rynku,
- koncentracji sektora,
- liczby konkurentów.
Zagrożenie związane z możliwością pojawienia się nowych producentów
Duże znaczenie ma to, jaka branża nas interesuje. Jeśli jest ona modna, czy też właśnie bardzo zyskuje na popularności, to można się spodziewać, że wzrost konkurencji będzie większy. Dlatego w czasie, gdy oceniamy konkretny sektor powinniśmy kierować się nie tylko obecną jego sytuacją, ale również wybiegać w przyszłość. Będą nas więc interesowały zarówno koszta związane z wejściem do branży, jak i z utrzymaniem się w niej.
Zagrożenie ze strony substytutów
Istotnym elementem naszej analizy powinna również być kwestia tego, czy produkty, które zamierzamy oferować, można łatwo zastąpić tańszymi odpowiednikami. Warto sprawdzić, czy już na rynku nie znajdują się podróbki. Musimy więc poznać nowe technologie, które mogą być wykorzystywane w takim biznesie jak nasz, oraz sprawdzić działania firm z krajów rozwijających się, takich jak azjatyckie, gdzie koszta związane z produkcją są tam bardzo niskie i konkurowanie z nimi może być nieopłacalne.
Siła przetargowa dostawców i nabywców
Kolejny element to siła przetargowa dostawców oraz nabywców – dokonując ich oceny możemy zweryfikować stopień samodzielności i uzależnienia przedsiębiorstw od zewnętrznych podmiotów, takich jak firmy transportowe, sklepy czy hurtownie.
Siła przetargowa dostawców
Firma, która działa na rynku, niezależnie od branży, musi pozyskać materiały i zasoby, które umożliwią jej funkcjonowanie. W przypadku siły przetargowej dostawców należy zwrócić uwagę na jej wielkość, gdyż jeśli będzie duża, to dostawca będzie mógł narzucać wysokie ceny. W ten sposób to właśnie taki dostawca będzie odbierał dużą część marży uzyskiwanej na rynku.
Na wysokość siły przetargowej wpływają liczne czynniki. Do wzmacniających siłę przetargową zaliczamy:
- ograniczona liczba dostawców na rynku – jeśli dostawców jednego towaru lub usługi jest niewielu, to rośnie siła przetargowa, gdyż panuje niewielka konkurencja,
- możliwość sprzedawania towarów z pominięciem odbiorcy – wówczas pojawia się ryzyko obniżenia marży i spadku opłacalności,
- wysokie koszta związane ze zmianą dostawcy.
Z kolei osłabienie siły przetargowej mogą powodować:
- wielu niewielkich dostawców – powoduje wystąpienie wysokiej konkurencji na rynku, przez co mniejsze podmioty muszą walczyć o klientów i są skłonne do licznych ustępstw,
- jednolita oferta dostawców – w takiej sytuacji ich rywalizacja musi opierać się na innych wartościach niż sam produkt,
- zagrożenie integracją wsteczną – oznacza, to że firma może sama zacząć wytwarzać produkty lub znaleźć odrębny kanał ich pozyskiwania, co może być zagrożeniem dla interesów dostawców.
Siła przetargowa nabywców
Jeśli siła przetargowa nabywców jest duża to mają oni możliwość wywierania rynkowej presji, a tym samym mają wpływ na wysokość cen.
Wzrost siły przetargowej nabywców powodują następujące czynniki:
- niewielka ilość nabywców, lub ich zorganizowanie w grupy, które wspólnie dokonują zakupów – często takie firmy silnie oddziałują na kształtowanie rynku, ponieważ zgarniają dużą część produkcji danego kontrahenta. Mają więc możliwość dyktowania cen i obniżania marży na produkty w konkretnym sektorze,
- brak różnicy pomiędzy produktami konkurencji – jeśli produkty się nie różnią to nabywca dyktuje ceny,
- możliwość pozyskania produktu z innego źródła – dotyczy to przede wszystkim podjęcia decyzji o samodzielnym wytworzeniu towaru.
Z kolei z niską siłą przetargową nabywców mamy do czynienia, gdy:
- rozproszenie nabywców, przez co nie będą oni zdolni do stworzenia siatki zakupowej – w takiej sytuacji siła przetargowa klientów jest słaba w stosunku do siły i ilości dostawców,
- możliwość opowiedzenia się producentów za tzw. integracją do przodu – oznacza to, że producent sprzeda towar z pominięciem pośredniczących nabywców, do nabywcy docelowego,
- przerastające klienta koszty związane ze zmianą dostawcy.
Co zyskujesz przeprowadzając analizę 5 sił Portera?
Można ją z powodzeniem nazwać analizą atrakcyjności sektora. Kiedy będziemy sprawdzać rynek pod kątem każdej z tych sił, to stopniowo będzie można odpowiadać na pytania, związane z tym, czy dany sektor będzie dla nas atrakcyjny pod kątem prowadzenia działalności.
Zdobyta wiedza posłuży również do tego, że będziemy mogli skupić się na lepszej organizacji firmy, aby zapewnić sobie najlepszą możliwą pozycję strategiczną na wybranym rynku. Zdaniem specjalistów jest to obecnie jedna z najpopularniejszych metod badania rynku. Zyskujemy dzięki niej szereg informacji na różnych płaszczyznach.
Jeśli zależy nam na skutecznym prowadzeniu działalności, to jak najlepsze poznanie naszych rywali jest jednym z kluczy do osiągnięcia sukcesu. Jeśli odpowiednio zbierzemy i zinterpretujemy uzyskane dane, to będziemy mogli być zawsze krok przed konkurencją.
