Pojęcie działalności gospodarczej pojawia się co najmniej kilkukrotnie w przepisach polskiego prawa i jest przez nie różnie interpretowane, zgodnie z ich potrzebami. Jeśli więc podejmujemy konkretny rodzaj aktywności rynkowej, to warto dowiedzieć się, jak w jej kontekście definiowana jest właśnie działalność gospodarcza i czy będziemy ją wykonywać czy też nie.
Zależnie od tego czym się dokładnie zajmujemy, będą nas obowiązywać inne przepisy i ustawy. To nimi w szczególności musimy się kierować. Kluczowe jest również aby dowiedzieć się czy jesteśmy przedsiębiorcami i czy nasza aktywność jest działalnością gospodarczą.
Spis treści
Definicje działalności gospodarczej w polskim prawie – gdzie je znajdziemy?
W polskim prawie możemy znaleźć kilka nieco różniących się od siebie definicji działalności gospodarczej. Za te najważniejsze uznaje się te, pojawiające się w Ustawie Prawo Przedsiębiorców. Nie sposób jednak pominąć takie akty prawne jak:
- Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej,
- Ordynacja podatkowa,
- Ustawa o podatku od towarów i usług,
- Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych.
Działalność gospodarcza według Ustawy Prawo Przedsiębiorców
W Ustawie Prawo Przedsiębiorców mamy do czynienia w następującym określeniem działalności gospodarczej:
„zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły”.
Jest to podstawowe określenie dla osoby, która w Polsce prowadzi działalność gospodarczą. Pojawiło się ono jako następstwo tego, które obowiązywało wcześniej i wynikało z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Podstawową różnicą jest obecnie fakt, że prosta i jednoznaczna definicja wynikająca z Ustawy Prawo Przedsiębiorców, nie wymaga rozróżniania rodzaju prowadzonej działalności.
Co ważne Prawo przedsiębiorców nadaje działalności gospodarczej odpowiednio określone cechy. Ma ona być zorganizowana, zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu oraz ciągła. Co oznaczają poszczególnie określenia?
Działalność zorganizowana – w pojęciu zorganizowania zawarte jest wykorzystanie przez przedsiębiorstwo składników materialnych i niematerialnych. Dobrym przykładem będzie wynajmowanie biura, które stanowi dowód na zorganizowanie przedsiębiorstwa.
Działalność zarobkowa – w tym pojęciu kluczowe jest nasze początkowe założenie. Według ustawy prowadzimy działalność, jeśli ma ona nam przynosić dochody, jednak nie straci ona swojego charakteru jeśli odnotujemy stratę.
Działalność wykonywana we własnym imieniu – oznacza, że daną działalność prowadzimy dla osiągania indywidualnych korzyści, co istotne wszelkie zobowiązania również zaciągamy na siebie.
Działalność ciągła – w tym pojęciu chodzi o regularność i powtarzalność określonych czynności w prowadzonej przez nas działalności.
Działalność gospodarcza w Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej
W tej ustawie definicję działalności gospodarczej odnajdujemy w art.2. Zgodnie z jej zapisami działalność gospodarcza to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, realizowana w sposób zorganizowany i ciągły.
W porównaniu po poprzedniej, głównej obecnie definicji, pojawia się tu rozróżnienie, jakie dokładnie działania rynkowe stanowią działalność gospodarczą.
Działalność gospodarcza w Ustawie o podatku od towarów i usług
To kolejna ustawa w polskim prawie, która na swoje potrzeby definiuje działalność gospodarczą. Opis znajdujemy w art.15 ust.2. Zgodnie z nią do działalności gospodarczej zalicza się każdą działalność producentów, handlowców bądź usługodawców, a także podmiotów, którzy pozyskują zasoby naturalne oraz rolników. Oprócz tego wymieniana jest również działalność osób, które wykonują wolne zawody i co istotne także jeśli konkretna czynność wykonana została tylko raz, jednak okoliczności wskazywały na zamiar jej wielorazowego wykonywania.
W tej definicji w zakres działalności gospodarczej wchodzą również czynności związane z wykorzystywaniem towarów oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeśli są one realizowane w sposób ciągły i w celach zarobkowych.
Czego Ustawa o podatku od towarów i usług nie uznaje za działalność gospodarczą?
Taką informację znajdujemy w art.15 ust.3. Zgodnie z jej zapisem samodzielnie wykonywaną działalnością gospodarczą nie są czynności, z których przychody zostały wymienione w art.12. Ust 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Samodzielnie wykonywaną działalnością gospodarczą nie są również czynności, z których przychody zostały wymienione w art.13 ust 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, „jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.”
Działalność gospodarcza w Ordynacji podatkowej
„Działalność gospodarcza jest to każda działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców.”
Ordynacja podatkowa uznaje bardzo szeroką definicję działalności gospodarczej. Znajdujemy w niej odniesienie do tego, iż taką działalnością jest każda aktywność, nawet taka, której inne ustawy nie uznają. Obowiązuje tu dokładna definicja zawarta w Prawie przedsiębiorców, jednak możemy wykonywać swoją pracę również na cudzy rachunek.
Działalność gospodarcza w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych art. 5a pkt. 6 znajdujemy kolejną definicję działalności gospodarczej według interpretacji polskiego prawa. Określa ona, że działalnością gospodarczą lub pozarolniczą działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa:
- wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,
- polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
- polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
Musi być jednak ona prowadzona we własnym imieniu, niezależnie od rezultatu, w sposób ciągły i zorganizowany, dodatkowo uzyskiwane z niej przychody nie mogą być zaliczane do innych przychodów ze źródeł, które wymienione są w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.
Mowa tu o następujących źródłach:
- działy specjalne produkcji rolnej,
- działalność wykonywana osobiście,
- stosunek pracy, stosunek służbowy (również spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej, która zajmuje się produkcją rolną), emerytury lub renty lub praca nakładcza,
- prawa majątkowe oraz kapitały pieniężne, również odpłatne zbycie praw majątkowych,
- dzierżawa, najem, podnajem, poddzierżawa, a także inne umowy wykazujące podobny charakter, dotyczy to również dzierżawy i poddzierżawy specjalnych działów produkcji rolnej, gospodarstwa rolnego czy też jego składników z przeznaczeniem na cele pozarolnicze lub w celu prowadzenia specjalnej działalności produkcji rolnej, z wyłączeniem składników majątku, które powiązane są z prowadzeniem działalności gospodarczej,
- działalność, która prowadzona jest przez zagraniczną spółkę kontrolowaną,
- sprzedaż nieruchomości lub ich części, czy też udziałów w nieruchomości, dotyczy to również spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego bądź użytkowego czy prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, oraz prawa wieczystego użytkowania gruntów – pod warunkiem, że sprzedaż nie odbywa się w wykonaniu działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza w Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych
W ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych definicja działalności gospodarczej znajduje się w art. 8 ust. 6. Wyróżnionych zostało tu 5 punktów, które określają osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą.
Tak więc zgodnie z tą ustawą, taką osobą jest:
- Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.
- Twórca i artysta.
- Osoba, która prowadzi działalność wchodzącą w zakres wolnego zawodu: w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz jeśli przychody z jej działalności są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
- Wspólnik w jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jawnej, komandytowej lub partnerskiej.
- Osoba, która prowadzi niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.
Kiedy Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych uznaje, że działalność nie jest prowadzona?
W art.5b ust 1 i2 tejże ustawy dowiadujemy się dodatkowo, kiedy zgodnie z jej interpretacją nie prowadzimy działalności gospodarczej.
Zgodnie z jej zapisem z pozarolniczą działalnością gospodarczą NIE mamy do czynienia jeśli dojdzie do jednoczesnego spełnienia określonych warunków:
- Odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
- Są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
- Wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
