Praca sędziego jest bardzo odpowiedzialna i wymaga ogromnej wiedzy. Czy wiesz, na jakie wynagrodzenia można liczyć w tym zwodzie i na jakiej podstawie wyliczana jest pensja sędziego? Podstawą do obliczenia wynagrodzenia zasadniczego jest średnia krajowa z II kwartału roku poprzedniego, którą mnoży się przez odpowiedni współczynnik. Sprawdź, ile może zarabiać sędzia w Polsce w 2024 roku w różnych instytucjach oraz gdzie pensje są najwyższe.
Wynagrodzenie sędziów jest odpowiednio dopasowane do odpowiedzialności, wiedzy i wysiłku, jaki muszą oni wkładać w rozpatrywanie spraw i orzekanie o winie. Warto również pamiętać, że sędzia powinien być przede wszystkim bezstronny, a więc nie może występować ryzyko zmiany tej kwestii pod wpływem niedoborów finansowych.
Spis treści
Zarobki sędziów w Polsce w 2024 roku – zapis konstytucyjny
Na uwagę zasługuje fakt, że kwestia pensji sędziowskich jest poruszana w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Oczywiście Ustawa Zasadnicza, nie podaje, ile dokładnie sędzia ma zarabiać, nie jest to miejsce, na wymienianie kwot, tym bardziej że są one zmienne. Jednak znajdujemy w niej następujący zapis, wskazujący, że każdemu sędziemu należy zapewnić:
„Warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi obowiązków.”
Poziom odpowiedzialności określany jest na podstawie tego, w jakiej jednostce sądownictwa dany sędzia jest zatrudniony. Wyróżniamy różne poziomy: sąd rejonowy, okręgowy, apelacyjny, najwyższy, Trybunał Konstytucyjny. Warto również pamiętać, że sędziowie bardzo często mają nienormowane godziny pracy, co stwarza wiele niedogodności, ich pensja powinna więc je odpowiednio wynagradzać.
Jak ustala się poziom wynagrodzenia sędziego?
Wynagrodzenie zasadnicze sędziów ma swoje podstawy m.in. w Ustawie z 27 lipca 2001 roku — Prawo o ustroju sądów powszechnych. Kwota stawki podstawowej miesięcznego wynagrodzenia dla sędziów ustalana jest na podstawie wysokości średniej pensji krajowej, która była obowiązująca w drugim kwartale poprzedniego roku. Nie oznacza to jednak, że sędzia zarabia tyle, ile w danym czasie wynosiła ta pensja. Jego wynagrodzenie jest obliczane z wykorzystaniem specjalnego mnożnika.
Zostały one podane w załączniku do ustawy. Aby więc uzyskać wysokość pensji sędziego, należy wysokość odpowiedniej średniej krajowej pomnożyć przez wskazaną dla danego urzędu liczbę. Warto również wiedzieć, że występują różne mnożniki, które uzależnione są m.in. od tego, w jakim rodzaju sądu dana osoba jest zatrudniona.
Wysokość mnożników do pensji zasadniczej sędziów wynosi od 2,05 do 3,23. Z kolei średnia krajowa w II kwartale 2021 roku wynosiła 5 504,52 zł brutto. Jeśli tę kwotę pomnożymy przez najniższy możliwy mnożnik, to uzyskamy najniższą możliwą pensję zasadniczą sędziowską w 2024 roku, będzie to 11 284,27 zł brutto na miesiąc.
Czy sędzia może liczyć na dodatki do pensji?
Warto jednak zwrócić uwagę, że końcowe wynagrodzenie zasadnicze sędziego brutto, będzie zależne również od stażu pracy, trzynastej pensji oraz dodatków funkcyjnych, które mogą w niektórych przypadkach stanowić nawet 20 proc. minimalnej pensji zasadniczej. Ponadto przy przekroczeniu określonego stażu pracy może pojawić się również gratyfikacja jubileuszowa dla sędziego. Nie można więc jednoznacznie wskazać, ile średnio zarabia sędzia, gdyż zarobki są zróżnicowane i mogą się różnić, nawet jeśli osoby zajmują dokładnie takie same stanowiska.
Kolejną kwestią mającą wpływ na ostateczny poziom wynagrodzenia netto jest to, że pensje netto sędziów wylicza się inaczej niż przeciętnych pracowników sektora prywatnego czy publicznego. Różnica polega na tym, że sędziowie nie płacą składek ZUS z własnej wypłaty, a jak wiemy, są one znaczącą częścią kwoty brutto w naszych wynagrodzeniach.
Ile zarabia sędzia zależnie od tego, w jakim rodzaju sądu jest zatrudniony?
Jak wiemy, w Polsce działa kilka różnych rodzajów sądów. Różnią się one m.in. poziomem odpowiedzialności, czy powagą spraw, w jakich wydawane są orzeczenia. W dużej mierze właśnie od tego zależy, ile będzie zarabiał sędzia. Zależnie od zajmowanego stanowiska, dla każdej instytucji obowiązują nieco inne mnożniki dla pensji zasadniczej. Sprawdź, ile zarabiają sędziowie w poszczególnych sądach w Polsce w 2024 roku.
Zarobki sędziego w sądzie rejonowym
Sędziowie orzekający w sądach rejonowych, otrzymują wynagrodzenie zasadnicze wyliczane poprzez mnożenie odpowiedniej średniej krajowej przez stawki od pierwszej do piątej, czyli mnożniki w zakresie 2,05 – 2,50. Oznacza to, że w roku 2024 sędziowie sądów rejonowych w Polsce mogą uzyskać wynagrodzenia zasadnicze na poziomie:
- 11,2 tys. brutto miesięcznie
- 11,9 tys. brutto miesięcznie
- 12,5 tys. brutto miesięcznie
- 12,9 tys. brutto miesięcznie
- 13,7 tys. brutto miesięcznie
Do tego oczywiście dochodzą dodatki, które mogą istotnie wpływać na ostateczny poziom wynagrodzenia sędziego, m.in. lata pracy.
Zarobki sędziego w sądzie okręgowym
Kolejny szczebel w sędziowskiej karierze to sąd okręgowy. Pensje w tej jednostce ustalane są na podstawie mnożenie przez stawki od czwartej do ósmej, czyli z zakresu pomiędzy 2,36 do 2,92. Oznacza to, że w roku 2024 w Polsce sędzia sądu okręgowego może uzyskać wynagrodzenie zasadnicze na poziomie:
- 12,9 tys. brutto miesięcznie
- 13,7 tys. brutto miesięcznie
- 14,5 tys. brutto miesięcznie
- 15,1 tys. brutto miesięcznie
- 16 tys. brutto miesięcznie
Nie jest to jednak również wynagrodzenie ostatecznie, gdyż również w sądach okręgowych sędziowie otrzymują do swoich pensji różnego rodzaju dodatki. Należy również pamiętać, że nie odliczają składki ZUS, aby określić wysokość swojego wynagrodzenia netto, więc jest ono odpowiednio wyższe.
Zarobki sędziego w sądzie apelacyjnym
Dla sędziów sądu apelacyjnego wysokość wynagrodzenia liczona jest z uwzględnieniem stawek od siódmej do dziesiątej, czyli z zakresu 2,75- 3,23. Oznacza to, że w 2022 roku mogą oni liczyć na wynagrodzenia w następującej wysokości:
- 15,1 tys. brutto miesięcznie
- 16 tys. brutto miesięcznie
- 17,1 tys. brutto miesięcznie
- 17,7 tys. brutto miesięcznie
Podobnie, jak w innych sądach, tak i w apelacyjnym sędzie może liczyć na szereg dodatków, które zwiększają wysokość jego ostatecznej wypłaty.
Zarobki sędziego Sądu Najwyższego
Dla sędziów Sądu Najwyższego zastosowanie ma, jeden, wyższy niż w poprzednich przypadkach mnożnik. Wynosi on 4,13, co sprawia, że minimalne wynagrodzenie zasadnicze sędziego SN w Polsce w 2024 roku wynosi 22,7 tys. zł brutto miesięcznie.
Po 7 latach służby w strukturach Sądu Najwyższego rozpoczyna się naliczanie wynagrodzenia sędziego według stawki awansowej. Jest to 115% stawki podstawowej, którą przed chwilą podawaliśmy. Obowiązuje również dodatek funkcyjny oraz inne dodatki, które są również obowiązujące w sądach powszechnych.
Zarobki sędziów Trybunału Konstytucyjnego
Dla sędziów orzekających w Trybunale Konstytucyjnym zarobki są zdecydowanie najwyższe. W ich przypadku obowiązuje mnożnik w wysokości 5. W związku z tym w 2024 roku najniższe wynagrodzenie sędziego TK wynosi 27,5 ty. Zł brutto miesięcznie. Jest to jednak ustalenie wynagrodzenia zasadniczego.
Oprócz tego należy uwzględnić dodatki płacowe, które przysługują sędziom, jest to m.in. dodatek stażowy. Ponadto, jeśli sędzie TK mieszka poza Warszawą, to może również liczyć na zapewnienie mu nieodpłatnego zakwaterowania na terenie miasta.
Zarobki sędziów w KRS
Krajowa Rada Sądownictwa to organ państwowy, którego zadaniem jest stanie na straży niezależności i niezawisłości polskich sądów. Sędziowie, którzy wchodzą w skład KRS, mają obowiązek m.in. uczestniczyć w posiedzeniach, które odbywają się zwykle raz lub dwa razy w miesiącu i trwają kilka dni. Nie ma jednak ściśle określonych godzin pracy dla sędziów, ich obowiązkiem jest wypełnienie określonych zadań, a nie pracowanie w stałych godzinach.
Sędziowie w Krajowej Radzie Sądownictwa jako wynagrodzenie otrzymują m.in. diety, które wypłacane są za uczestnictwo w posiedzeniach, a także za uczestnictwo w pracach poszczególnych zespołów. W tym przypadku więc wysokość zarobków sędziego będzie uzależniony od zakresu sprawowanych przez niego obowiązków.
Wysokość diety przewidzianej za jeden dzień pracy sędziego KRS to 20% średniej krajowej obowiązującej w II kwartale poprzedniego roku, co oznacza, że za jeden dzień pracy w KRS sędzia otrzymuje dietę w wysokości 1100 zł. Aktywnie uczestnicząc w działaniach Krajowej Rady Sądownictwa, może więc z powodzeniem zarobić nawet kilka tysięcy miesięcznie.
Co jeszcze trzeba wiedzieć?
Sędziowie nie mogą podejmować innych prac zarobkowych, nie wolno im prowadzić działalności gospodarczej, czy zasiadać w organach spółek prawa handlowego. Poza orzecznictwem, jedynym innym źródłem ich dochodu może być działalność dydaktyczna.
Emerytury sędziów naliczane są w inny sposób niż przeciętnego pracownika. Przede wszystkim przechodzą oni w stan spoczynku, z powodu wieku, utraty sił lub chorób. Otrzymają oni wówczas uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego+ dodatku za wysługę lat, które były pobierane na ostatnim zajmowanym stanowisku. Jeśli sędzia przechodzi w stan spoczynku, to przysługuje mu również półroczna odprawa.
