Warto zacząć od tego, że osoba, która posiada polską rezydencję podatkową zobowiązana jest do rozliczania swoich dochodów w polskim urzędzie skarbowym. Wiele osób jednak nie wie, czym jest rezydencja podatkowa, czy wiąże się ona z miejscem zamieszkania, czy interesami życiowymi? co w sytuacji, gdy zarabiamy za granicą a mieszkamy w Polsce? Sprawdź najważniejsze informacje i upewnij się, kiedy Ciebie dotyczy obowiązek podatkowy.
Spis treści
Rezydencja podatkowa – czym jest? Obowiązek podatkowy i rozliczanie podatków w Polsce
Rezydencja odnosi się do miejsca, w którym podatnik zobowiązuje się opłacać podatki od osiąganych przez siebie dochodów. Obowiązek rozliczania się w polskim urzędzie skarbowym, czyli polska rezydentura podatkowa, pojawia się w sytuacji, gdy zaistnieje jeden z poniższych warunków:
- Na terytorium Polski przebywamy przez okres dłuższy niż 183 dni w roku podatkowym. Co istotne nie muszą to być dni następujące bezpośrednio po sobie, ale ich suma w całym roku.
- W Polsce znajduje się nasze centrum interesów osobistych lub gospodarczych. Chodzi o powiązania osobiste, czyli przede wszystkim występowanie więzi rodzinnych i towarzyskich, a także aktywność społeczną, polityczną, sportową i kulturalną. Jeśli natomiast pod uwagę bierzemy powiązania ekonomiczne, to dotyczy to wszelkich związanych z ekonomią, m.in. działalności zarobkowej, prowadzenia działalności gospodarczej, która jest istotnie prowadzona a nie jedynie zarejestrowana w danym państwie, posiadanie kont bankowych, nieruchomości czy inwestycji, polis ubezpieczeniowych i zaciągniętych kredytów.
Zmiana rezydencji podatkowej – obowiązek podatkowy
Dokonanie zmiany rezydencji podatkowej jest jak najbardziej możliwe. Wiąże się jednak z całkowitym przeniesieniem własnego ośrodka interesów życiowych do innego kraju. Kluczowe jest tu, aby powiązanie gospodarcze lub osobiste z konkretnym państwem było wyraźnie silniejsze od tego, jakie mamy z naszym krajem macierzystym. Nie ma to więc zastosowania w sytuacji, gdy zarejestrujemy naszą firmę za granicą, a dalej jej działalność będzie prowadzona na terenie Polski.
Fiskus uznaje, że tracimy takie powiązanie i dochodzi do zmiany miejsca, gdzie będziemy opodatkowani, jeśli przeprowadzamy się wraz z najbliższą rodziną do innego kraju, w celu zamieszkania tam na stałe. Wyznacznikiem może tu być również fakt wynajęcia lub kupna mieszkania w innym państwie.
Ponadto wskazuje się, że o osłabieniu relacji z krajem macierzystym świadczy również: zamknięcie dotąd prowadzonej działalności, wymeldowanie się, wyrejestrowanie się z organizacji społecznych, kulturalnych i politycznych, rezygnacja z opieki zdrowotnej, nie gromadzenie majątku w Polsce, brak swobodnego dostępu do własnej nieruchomości – nie ma konieczności jej sprzedawania, wskazywanie zagranicznego adresu w sprawach urzędowych, ograniczenie polskich rachunków bankowych, czy wyrejestrowanie samochodu.
Jeśli dokonujemy zmiany rezydencji podatkowej, to nie musimy oczywiście spełniać wszystkich warunków, czy przesłanek, jakie są wymieniane. Kluczowe jest jednak udowodnienie jak największego oddalenia się od kraju macierzystego i swojego nowego powiązania z innym państwem. Chodzi o to, aby urząd skarbowy nie miał podstaw do zakwestionowania zmiany naszej rezydencji.
Gdy dochodzi do sytuacji takiej zmiany, powinniśmy przekazać informację do US. Można to zrobić telefonicznie lub poprzez wiadomość e-mail, choć właśnie ta druga opcja jest bardziej polecana, bo pozostaje po niej ślad. Konieczne jest również dostarczenie odpowiednich dokumentów, które będą poświadczeniem dla naszego obowiązku podatkowego w innym kraju. Można je przekazać elektronicznie.
Do takich dokumentów zaliczamy:
- certyfikat rezydencji wydany przez inne państwo,
- dokumenty wskazujące na zameldowanie lub zamieszkanie w danym państwie,
- zeznania podatkowe, które złożyliśmy w państwie rezydencji,
- zgłoszenia aktualizacyjne dotyczące miejsca zamieszkania.
Miejsce zamieszkania w Polsce a rezydencja podatkowa za granicą
Osoby fizyczne, których miejsce zamieszkania znajduje się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z polskim prawem podlegają tu pod nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że rozliczają one z fiskusem wszystkie swoje dochody – te, które uzyskali w kraju, jak i poza jego granicami.
Z kolei osoby, które nie są rezydentami, czy nie posiadają stałego miejsca zamieszkania w Polsce mają obowiązek podatkowy obejmujący jedynie dochody uzyskanie w Polsce. Warto jednak wiedzieć, że aby zostać uznanym za polskiego rezydenta podatkowego wystarczy spełnienie jednego warunku, czyli przebywanie na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku, czy posiadanie tu centrum interesów życiowych – osobistych lub gospodarczych.
Jeśli pracujemy za granicą przez ponad 183 dni w roku, jednak najbliższa rodzina i majątek osobisty pozostają w Polsce, to możemy również zostać uznani za polskich rezydentów podatkowych. W takiej sytuacji bowiem, nasze centrum życiowe nadal zlokalizowane jest w kraju macierzystym.
Ustalanie rezydentury podatkowej zawsze bierze pod uwagę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Co jeśli u jednej osoby występują dwie rezydencje podatkowe?
Gdy dochodzi do takiej sytuacji, że dany podatnik ma teoretycznie polską i zagraniczną rezydencję, to właściwa ustalana jest na podstawie reguł kolizyjnych. W ich przypadku ogromne znaczenie ma kolejność. Jeśli przy pierwszej regule nie dojdzie do rozstrzygnięcia, to stosuje się kolejną.
Reguły kolizyjne określają, że podatnik ma rezydencję podatkową w państwie, w którym:
- Posiada stałe miejsce zamieszkania – ognisko domowe, jeśli jednak znajduje się ono w dwóch państwach konieczne jest ustalenie:
- W którym z państw obecne są silniejsze powiązania osobiste oraz gospodarcze dla danej osoby. Jeśli również to jest niemożliwe do ustalenia, to pod uwagę bierze się:
- W którym kraju dana osoba najczęściej przebywa. Jeśli po równo w każdym z państw, to:
- Za rezydencję uznaje się kraj, którego jest obywatelem. Jeśli jednak również to kryterium nie da rozstrzygnięcia, to organy podatkowe rozstrzygną sprawę w formie wzajemnego porozumienia.
Co jeszcze trzeba wiedzieć, by zostać rezydentem podatkowym w Polsce?
Rezydentem podatkowym w Polsce może zostać właściwie dowolna osoba, czyli np. obywatel Hiszpanii, Niemiec, czy Włoch. Zgodnie z artykułem 5a.21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powinna jednak posiadać certyfikat rezydencji podatkowej.
Konieczne jest również spełnienie opisanych powyżej warunków, czyli pobyt na terytorium Polski przez co najmniej 183 dni w roku, czy posiadanie w kraju ośrodka życia osobistego lub gospodarczego. W ustawie mowa również o dochodach i przychodach, które uznaje się za te uzyskiwane w Polsce. Zaliczamy do nich:
- pracę wykonywaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
- działalność gospodarczą prowadzoną na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
- działalność wykonywaną osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
- przychody z nieruchomości znajdującej się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, również z jej sprzedaży.
Obowiązek podatkowy ograniczony i nieograniczony
Jeśli dana osoba nie mieszka na terenie Polski, jednak rozlicza się z wyżej wymienionych dochodów w Polsce, to obejmuje ją ograniczony obowiązek podatkowy. Nie jest ona rezydentem danego kraju. Z kolei zgodnie z ustawą o podatku dochodowym, osoby fizyczne, które posiadają miejsce zamieszkania w Polsce podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, niezależnie od miejsca położenia ich źródeł – nieograniczony obowiązek podatkowy.
Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania – czym jest?
Jest to rodzaj porozumienia zawierany pomiędzy różnymi krajami. Jego celem jest unikanie podwójnego opodatkowania tych samych dochodów. W Polsce stosuje się w tym zakresie dwie metody:
- Metoda wyłączenia z progresją – zwolnienie podatkowe – państwo, które dopuszcza zwolnienie podatkowe dla danego dochodu, bierze go pod uwagę przy ustalaniu progów podatkowych dla innych dochodów.
- Metoda zaliczenia proporcjonalnego – kredyt podatkowy – podatek naliczany od łącznej sumy dochodów osiągniętych w Polsce oraz za granicą – od obliczonego podatku odejmuje się ten zapłacony w innym państwie.
