Faktoring jawi się jako niezwykle korzystna forma finansowania działalności gospodarczej i utrzymania jej płynności finansowej na odpowiednim poziomie. Jednak na samym początku znamy zwykle zarys takich usług i mniej więcej wiemy na czym polegają. Czy są one dla nas korzystne i w jakiej formie powinniśmy z nich skorzystać? Wiele odpowiedzi udzieli z pewnością rozróżnienie rodzajów faktoringu.
Spis treści
Podstawowe rodzaje faktoringu zależne są od wielu elementów i tego co bierzemy pod uwagę. Poniżej prezentujemy kilka podziałów, które z pewnością pomogą w znalezieniu odpowiedniego dla siebie rozwiązania w tej dziedzinie.
Podstawowy podział – główne rodzaje faktoringu
Główny podział faktoringu w Polsce obejmuje trzy jego rodzaje, są to: faktoring pełny, faktoring niepełny i faktoring mieszany. Każdy z nich opiera się na konkretnych zasadach, więc można dostrzec, że kierowany jest do różnych przedsiębiorców, reprezentujących nieco odmienne potrzeby w biznesie.
Faktoring pełny
Faktoring pełny czyli bez regresu jest usługą, która zapewnia po pierwsze finansowanie bieżących faktur firmy, zapewniając jej płynność finansową i umożliwiając udzielanie kredytu kupieckiego swoim kontrahentom i klientom. Jednak dodatkową zaletą takiego rozwiązania jest całkowite przeniesienie odpowiedzialności za niewypłacalność dłużnika na faktora.
Jeśli zobowiązanie nie zostanie opłacone w terminie to nie wraca ono do faktoranta, tylko to właśnie firma faktoringowa zajmuje się windykacją należności i jej odzyskaniem.
Pełny faktoring jest doskonałym rozwiązaniem dla firm, które dynamicznie się rozwijają, podejmują współpracę z wieloma różnymi kontrahentami i klientami. Spada w ten sposób ryzyko pojawiania się zatorów płatniczych, które w czasie dynamicznego rozwoju i inwestycji mogłyby silnie zaszkodzić prowadzonemu biznesowi.
Głównym zabezpieczeniem jest tu ubezpieczenie należności. Zwykle taką polisę zawiera faktor, któremu sprzedajemy naszą nieprzeterminowaną wierzytelność. Warto jednak wiedzieć, że jeśli przedsiębiorca posiadał wcześniej wykupione ubezpieczenie, to może ono również być jedną z form zabezpieczenia w przypadku faktoringu pełnego.
Faktoring niepełny
Wyjątkowo popularną formą faktoringu jest faktoring niepełny. W tej opcji przedsiębiorca zyskuje pełne finansowanie bieżących faktur, jest jednak jedna podstawowa różnica pomiędzy nim a faktoringiem pełnym. Chodzi o odpowiedzialność w razie niewypłacalności dłużnika.
Faktoring niepełny to usługa z regresem. W związku z tym jeśli nasz kontrahent nie zapłaci faktury w terminie, to faktor może żądać od nas zwrotu całości zaliczki przekazanej przez niego na poczet faktury. Dodatkowo to my będziemy zobowiązani do windykowania i dochodzenia należności. Jest to opcja zdecydowanie tańsza jednak musimy liczyć się z tym, że nadal odpowiadamy za to czy kontrahent zapłaci.
Warto mimo wszystko pamiętać, że w przypadku faktoringu niepełnego bardzo często przedsiębiorcy również mogą liczyć na pomoc firm faktoringowych, czyli profesjonalnych windykatorów w odzyskiwaniu należności.
Taka forma jest polecana firmom, które współpracują ze stałymi i zaufanymi kontrahentami, których wypłacalności są pewne. Wówczas jedynie mogą zagwarantować możliwość dłuższego terminu płatności – kredyt kupiecki swoim klientom przy jednoczesnym zachowaniu płynności finansowej swojej firmy, przez uzyskanie natychmiastowego finansowania faktur.
Faktoring mieszany
Kolejnym rodzajem faktoringu jest faktoring mieszany. W tej opcji dokonuje się rozłożenia ryzyka niewypłacalności dłużnika pomiędzy faktoranta a faktora. Można powiedzieć, że niejako dochodzi do połączenia konkretnych cech faktoringu pełnego i niepełnego.
Jedną z częstszych praktyk jest ustalanie limitu do jakiego obowiązuje faktoring pełny, a powyżej danej kwoty jest to już faktoring niepełny. W ten sposób spada ryzyko ponoszone przez faktora. Co jest chętnie wykorzystywane, szczególnie przy dużych transakcjach.
Podstawowe formy faktoringu
Poza rodzajami wyróżniamy również formy faktoringu w Polsce. Zależą one przede wszystkim od tego kiedy informujemy naszych kontrahentów o zawarciu umowy faktoringowej i przekazywaniu należności do innego podmiotu. Na tej podstawie również możemy wyróżnić trzy podgrupy, są to faktoring jawny, faktoring tajny oraz faktoring półotwarty (półjawny).
Faktoring jawny
Faktoring jawny jest najpopularniejszą formą faktoringu w Polsce. Wykorzystuje się go zarówno w odniesieniu do transakcji krajowych, jak i międzynarodowych. Inaczej nazywa się go faktoringiem otwartym lub faktoringiem notyfikowanym.
Jeśli mamy z nim do czynienia to dłużnik otrzymuje informację o tym, że doszło do zawarcia umowy faktoringowej bezpośrednio po jej podpisaniu. Zwykle odbywa się to w taki sposób, że firma faktoringowa przekazuje kontrahentom informacje o tym, że obecne i przyszłe zobowiązania wobec danego przedsiębiorcy będą regulowane na konto faktora i podaje numer rachunku. Następnie dłużnik wyraża zgodę na cesję praw do wierzytelności.
Faktoring tajny
Faktoring tajny, inaczej nazywany jest nienotyfikowanym. W tym wypadku dłużnik nie jest informowany o tym, że doszło do zawarcia umowy faktoringowej, w związku z czym swoje zobowiązania dalej uiszcza na konto faktoranta. Przedsiębiorca (faktorant) gdy uzyska zapłatę ma obowiązek przekazania należności faktorowi, który jest obecnie wierzycielem.
Jest to forma faktoringu, która sprawdza się jedynie w przypadku faktoringu niepełnego z regresem. Wynika to z faktu, że odpowiedzialność za niezapłacenie pozostaje tu po stronie faktoranta. Jako że dłużnik nie wie o przekazaniu wierzytelności, to faktor nie może dochodzić od niego zapłaty. Faktoring tajny stosuje się najczęściej w sytuacji, gdy kontrahenci nie wyrażają zgody na cesję należności.
Takie rozwiązanie stosuje się w przypadku kontrahentów w dobrej sytuacji finansowej oraz z wysokim morałem płatniczym, czyli takich w przypadku których ryzyko niewypłacalności jest bardzo niskie, a faktoring ma posłużyć jedynie zabezpieczeniu płynności finansowej przedsiębiorstwa, które z niego korzysta.
Faktoring półjawny – półotwarty
W tym systemie dłużnik normalnie uiszcza płatność na konto faktoranta. Jeśli jednak nie zrobi tego w terminie dowie się o faktoringu, gdyż otrzyma od faktora wezwanie do zapłaty należności.
Faktoring – kategorie
Kolejny podział faktoringu dotyczy określonych kategorii. Tutaj również warto rozważyć co będzie dla nas najlepszym i najkorzystniejszym rozwiązaniem. Co będzie skrojone idealnie do naszych potrzeb? Często ten podział określa się jako kategorie ze względu na zasięg terytorialny. Wyróżniamy tu: faktoring krajowy i faktoring międzynarodowy, na który składają się faktoring importowy oraz faktoring eksportowy.
Faktoring krajowy
Faktoring krajowy kierowany jest do przedsiębiorców, którzy posiadają działalność zarejestrowaną w Polsce, jak również współpracują z innymi podobnymi podmiotami na terenie kraju.
Odpowiednie finansowanie działalności ma znaczenie chociażby przy dynamicznym rozwoju, kiedy wystawia się faktury z odroczonym terminem płatności i nie ma pewności co do wypłacalności nowych kontrahentów.
Skorzystanie z faktoringu może pomóc uniknąć zatorów płatniczych i pozwolić na dalszy niezakłócony rozwój przedsiębiorstwa na rynku.
Faktoring krajowy wykorzystywany bywa również przez działające na terenie Polski oddziały firm zagranicznych. One również działają w kraju i współpracują z innymi podmiotami na jego terenie.
Jest to rodzaj faktoringu, który może być z powodzeniem wykorzystywany w formie faktoringu pełnego, niepełnego, jak i mieszanego.
Faktoring eksportowy
Faktoring eksportowy stanowi jedną z kategorii faktoringu międzynarodowego. Z usług wchodzących w zakres tego rodzaju faktoringu korzystają polscy przedsiębiorcy, którzy posiadają rynki zbytu poza granicami kraju – czyli eksportują swoje towary lub usługi za granicę.
Korzystając z faktoringu eksportowego zyskujemy możliwość dogodnego zabezpieczenia płynności finansowej naszej firmy. Przedsiębiorcy zajmujący się właśnie eksportem zwracają szczególną uwagę na fakt, że kontrakty międzynarodowe bardzo często wymagają zdecydowanie dłuższego oczekiwania na otrzymanie należności.
Sytuacja taka może być problemem szczególnie dla mniejszych firm, dla których powoduje to przestoje i zatory płatnicze, pojawiają się również problemy z płynnością finansową, a w skrajnych przypadkach może dochodzić do bankructwa.
Wówczas z pewnością opcją korzystną jest faktoring eksportowy, który zapewni nam natychmiastową wypłatę z wystawionej faktury i możliwość dalszego funkcjonowania, w czasie zanim zagraniczny kontrahent ureguluje należność.
Warto nadmienić, że opcja faktoringu eksportowego pojawia się zarówno jako faktoring pełny, niepełny, jak i mieszany. W związku z czym mamy możliwość idealnego dopasowania rozwiązania do własnych potrzeb.
Faktoring importowy
Faktoring importowy jest drugą podkategorią faktoringu międzynarodowego. Skorzystanie z takiego rozwiązania może pozwolić na znaczne podniesienie naszej pozycji negocjacyjnej z zagranicznymi kontrahentami, szczególnie jeśli są to duże firmy.
Pojawia się tu rodzaj współdziałania polskiej firmy faktoringowej z jej zagranicznym odpowiednikiem. Polskie przedsiębiorstwo, które chce dokonywać importu, czyli sprowadzania określonych towarów z zagranicy, podpisuje umowę faktoringową. Faktor w Polsce daje gwarancję ochrony należności, która będzie należna zagranicznym dostawcom, co uznaje się za gwarancję wiarygodności i wypłacalności polskiego importera.
Faktoring odwrócony
Istnieje jeszcze jedna ważna odmiana faktoringu. Jest to faktoring odwrócony. To rozwiązanie, które kieruje się do kontrahentów, czyli osób nabywających towary lub usługi. Oni również mogą podpisać umowę z firmą faktoringową.
Taka umowa faktoringowa sprawia, że faktor pokrywa należność względem wierzyciela, a kontrahent może skorzystać z wydłużonego terminu płatności. Takie rozwiązanie będzie również korzystne dla obu stron, gdyż faktura przedsiębiorcy zostanie szybko opłacona, a termin płatności dla kontrahenta będzie dłuższy i bardziej dla niego dogodny.
Dla wielu przedsiębiorców jest to również opcja, która pozwala na uzyskanie dodatkowych rabatów czy lepszych warunków umowy, w oparciu o przedterminową zapłatę należności.
Rodzaje faktoringu w odniesieniu do terminu zapłaty
Istnieje jeszcze jeden podział faktoringu w Polsce. W tym wypadku przyporządkowanie do określonej kategorii zależy od terminu zapłaty należności. W tej kategorii wyróżniamy: faktoring dyskontowy, faktoring zaliczkowy i faktoring wymagalnościowy.
Faktoring zaliczkowy
W tym rodzaju faktoringu umowa zakłada, że z chwilą jej podpisania faktor opłaca jedynie zaliczkę na poczet przyszłych należności. Całość kwoty za fakturę wypłacana jest faktorantowi w okresie wymagalności wierzytelności lub gdy zostanie ona opłacona przez dłużnika.
Faktoring dyskontowy
Faktorant uzyskuje środki bezpośrednio po podpisaniu umowy faktoringowej – po przedstawieniu wystawionych faktur. W tym wypadku mamy do czynienia z finansowaniem natychmiastowym, co okazuje się niezwykle ważne jeśli nie możemy czekać zbyt długo na opłacenie faktury przez właściwego klienta.
Faktoring wymagalnościowy
W tym wypadku wiele zależy od rodzaju faktoringu, czyli czy decydujemy się na pełny, niepełny czy mieszany. Faktorant może otrzymać należność w dniu wymagalności faktury, w momencie gdy dłużnik uiści należność lub też w innym odpowiednio ustalonym terminie.
Podział faktoringu ze względu na wewnętrzną konstrukcję umowy
Tutaj pojawia się podział na dwa rodzaje. Pierwszy z nich to faktoring z wyodrębniona usługą kredytową, zaś drugi faktoring bez wyodrębnionej usługi kredytowej. Co to dokładnie oznacza?
Takie rodzaje faktoringu pojawiają się z uwagi na konieczność jego dopasowania do kwestii podatkowych. Musimy bowiem brać pod uwagę, że faktoring to właściwie dwie podstawowe usługi, czyli: ścisły faktoring tj. obrót wierzytelnościami oraz usługa kredytowa.
Ta druga ma duże znaczenie w kwestiach podatkowych. Istnieją bowiem podstawy, aby usługa kredytowa była zwolniona z podatku VAT. Jednak ta usługa kredytowa, którą świadczy faktor może być potraktowana jako zwolniona od opodatkowania w sytuacji gdy została wyraźnie wyodrębniona od usługi faktoringowej i jednocześnie ma równorzędny do niej charakter.
Z takim wyodrębnieniem mamy do czynienia w sytuacji, gdy już początkowe zapisy umowy faktoringowej wyraźnie zaznaczają, że świadczona jest usługa kredytowa. Konieczne jest również określenie za nią osobnego wynagrodzenia, oraz odrębnych zasad jego wyliczenia.
W sytuacji gdy takie zapisy pojawiają się w umowie, w sposób jednoznaczny świadczą one, że usługa kredytowa ma dla klienta zupełnie odrębne znaczenie gospodarcze od samych usług związanych ze ściąganiem długów. Jeśli tak to wygląda, to podatkiem VAT obejmuje się jedynie wynagrodzenie faktora, czyli prowizję za sam faktoring.
Mimo wszystko jest to kwestia sporna, gdyż organy podatkowe zajmują różne stanowisko w kwestii zwolnienia usługi kredytowej w faktoringu z podatku VAT.
