Kiedy konieczne jest dzielenie płatności i jakie transakcje obejmuje split payment? W jaki sposób mogą zostać wykorzystane środki na koncie VAT i jakie sankcje grożą nam za nie stosowanie się do MPP? Sprawdź co musisz wiedzieć na temat split payment i jak to wygląda technicznie.
Spis treści
Mechanizm podzielonej płatności – na czym dokładnie polega?
Split Payment to tzw. mechanizm podzielonej płatności (MPP). Jest to rozwiązanie dla przedsiębiorców związane z podatkiem VAT. Chodzi dokładnie o to, że płatność za towary lub usługi nie będzie trafiała w całości na rachunek odbiorcy, ale zostanie odpowiednio podzielona – na konto odbiorcy trafi zapłata, a podatek VAT zostanie obliczony i ulokowany na specjalnym rachunku VAT.
Aby tak się stało nadawca, czyli nasz klient musi zrealizować specjalny rodzaj przelewu, tzw. komunikat przelewu. Co istotne rachunek VAT jest tworzony przez bank automatycznie jako rodzaj dodatkowego konta dla osób prowadzących działalność gospodarczą. A więc jeśli założyliśmy rachunek rozliczeniowy w banku lub SKOKu dla naszej firmy, to na pewno posiadamy również rachunek VAT.
Celem wprowadzenia split payment jest zwiększenie stabilności wpływów z tytułu VAT oraz zapobieganie unikania płacenia VAT.
Dla kogo przeznaczony jest split payment?
Rozwiązanie split payment przeznaczone jest tylko i wyłączenie dla podatników podatku VAT, którzy dokonują opłacania transakcji w PLN przelewem. Zależnie od tego, jaka będzie wartość transakcji, a także rodzaj towarów lub usług, w przypadku konkretnej transakcji split payment może mieć charakter dobrowolny lub obowiązkowy.
Kiedy NIE można stosować mechanizmu podzielonej płatności?
Istnieje kilka sytuacji, w których nie ma możliwości stosowania split payment:
- nie jest to rozwiązanie dla konsumentów, czyli osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej,
- jeśli rozliczamy się gotówką lub używając karty,
- jeśli jako przedsiębiorcy otrzymujemy faktury bez kwoty podatku VAT, np. od podatników z niego zwolnionych.
Split payment – kiedy jest dobrowolny?
Przedsiębiorca, występując w charakterze nabywcy, będący podatnikiem VAT, kupując od innego przedsiębiorcy może podjąć decyzje o dobrowolnym zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Wówczas należy wybrać komunikat przelewu, a bank dokona rozdzielenia płatności pomiędzy konto odbiorcy, a jego rachunek VAT.
W taki sposób można opłacać zarówno wszystkie faktury pochodzące od dostawców, jak i tylko wybrane, a pozostałe należności uiszczać tradycyjnie, czyli wpłacając przelewem kwotę brutto. Taka zasada dobrowolności nie będzie obowiązywać, jeśli dostawca już w umowie zastrzeże, że nie chce stosować MPP, wówczas należności powinny być wpłacane zwykłym przelewem.
To nabywca podejmuje decyzję o dobrowolnym split payment, jednak sprzedawca może zastrzec, że nie chce stosować MPP, ale tylko w sytuacji, gdy realizowana transakcja nie jest objęta obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. W takiej sytuacji, żadna ze stron nie będzie miała swobody decydowania w tej kwestii.
Split payment – kiedy jest obowiązkowy?
Dla niektórych przedsiębiorców stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest obowiązkowe. Ma to miejsce w przypadku podatników VAT, którzy:
- zajmują się sprzedażą lub nabywają towary bądź usługi wrażliwe, czyli towary lub usługi, które wymienione zostały w załączniku nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług,
Jednocześnie
- kwota należności z faktury ogółem, czyli wartość brutto z danej faktury przekracza 15 tys. złotych.
W związku z tym konieczne jest stosowanie MPP, jeśli wartość faktury przekracza 15 tys zł brutto i jeśli przynajmniej jedna z zawartych w niej pozycji to towary lub usługi wrażliwe. Jednak obowiązek zastosowanie MPP może dotyczyć jedynie określonych pozycji z faktury, a pozostałą należność można uregulować w dowolny sposób.
Pośród towarów i usług wrażliwych wyróżniamy m.in.:
- dostawa wyrobów ze stali, srebra, złota, między, aluminium, miedzi,
- dostawa płyt, arkuszy, foli i pasów z tworzyw sztucznych,
- dostawa komputerów,
- dostawa elektronicznych układów scalonych,
- dostawa dysków twardych,
- dostawa telewizorów, telefonów, aparatów fotograficznych i kamer cyfrowych,
- dostawa części do silników spalinowych,
- dostawa różnego rodzaju odpadów i surowców wtórnych,
- dostawa paliw,
- sprzedaż detaliczna części samochodowych,
- usługi budowlane.
Od zasady stosowania obowiązkowego split payment istnieją określone wyjątki. Zaliczamy do nich:
- realizacja transakcji na podstawie umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, jeśli sprzedawcą na dzień dokonania dostawy był podmiot prywatny,
- jeśli ma miejsce dokonanie potrącenia, zgodnie z art 498 Kodeksu Cywilnego, odpowiednio do zakresu potrącania należności.
Wprowadzenie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności zastąpiło odwrotne obciążenie towarami wrażliwymi w obrocie krajowym. Chodzi o to, że przy dostawie towarów wrażliwych lub świadczeniu usług budowlanych, przed 1 listopada 2019 przedsiębiorcy wystawiali faktury, które nie zawierały stawki i kwoty podatku VAT, jednak pojawiała się na nich adnotacja „odwrotne obciążenie”. Po tym dniu mają oni obowiązek wystawiania faktury VAT według stawki 8% lub 23%, a także jeśli kwota brutto na fakturze przekracza 15 tys. zł. To muszą ją oznaczyć zwrotem „mechanizm podzielonej płatności”.
Jak wykonuje się płatności z MPP?
Przede wszystkim mechanizm podzielonej płatności ma zastosowanie jedynie w przypadku firmowych rachunków rozliczeniowych lub imiennych kontach w SKOK-ach, jednak chodzi o konta, które zostały założone dla prowadzonej działalności gospodarczej. Zawsze numer takiego rachunku znajdziemy na białej liście podatników VAT, gdzie znajdują się dane poszczególnych przedsiębiorców będących vatowcami. Jeśli widnieje tam numer rachunku Twojego kontrahenta, to możesz dokonać płatności MPP.
Co istotne przelewy tym mechanizmem nie mogą być realizowane na prywatne rachunki ROR, wówczas przelew wróci do nas, dlatego zawsze należy podawać numer konta firmowego, w tak realizowanej płatności. Z kolei jeśli wystawiamy rachunek jako sprzedawcy, to warto sprawdzić, czy nasz numer konta jest podany w wykazie, bo jedynie w ten sposób nasz klient czy kontrahent będzie miał możliwość skorzystania z mechanizmu podzielonej płatności.
W przypadku płatności z obowiązkiem split payment przedsiębiorca musi posiadać rachunek VAT, aby móc odebrać płatność. W przypadku kont firmowych, bank zakłada je automatycznie, więc nawet nie musimy znać ich numerów, czy wyszczególniać ich na fakturze. To system banku dokonuje rozdzielenia wpłaty na kwotę netto oraz podatek VAT i umieszcza je na odpowiednich rachunkach. W związku z tym taka płatność realizowana jest jednym przelewem.
Jeśli nie posiadasz rachunku VAT, czyli w swojej firmie korzystasz jedynie z prywatnego konta osobistego ROR, to nie będziesz mieć możliwości dokonywania transakcji, które objęte są obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności.
Rachunek VAT, jak i środki, które są na nim zgromadzone należą do odbiorcy. Urząd Skarbowy nie ma możliwości dysponowania nimi, jednak pełni on nadzór nad ich uwolnieniem, czyli przekazaniem na rachunek firmowy. Do momentu aż to nastąpi nie mamy możliwości swobodnego dysponowania taką sumą.
Co można zrobić ze środkami zgromadzonymi na rachunku VAT?
- Zapłacić podatek VAT, również VAT z tytułu importu towarów,
- Opłacić podatki dochodowe,
- opłacić akcyzę,
- opłacić VAT z faktury kontrahenta,
- opłacić ZUS,
- opłacić cła,
- zwrot kwoty VAT z tytułu korekty faktury – przy użyciu komunikatu przelewu,
- dodatkowe zobowiązania podatkowe, a także odsetki za zwłokę w podatku VAT, lub odsetki za zwłokę w przypadku dodatkowego zobowiązania podatkowego,
- podatek VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych na rachunek VAT płatnika, tj. zarejestrowanego odbiorcy lub podmiotu prowadzącego skład podatkowy,
- złożyć wniosek o przekazanie środków z rachunku VAT na rachunek firmowy.
Komunikat przelewu w metodzie podzielonej płatności
Niezależnie od tego, czy skorzystanie z mechanizmu podzielonej płatności jest obowiązkowe czy dobrowolne, płatności takiej można dokonać jedynie korzystając ze specjalnego przelewu, który występuje pod nazwą komunikat przelewu. Konieczne jest podanie w nim określonych informacji:
- kwotę podatku VAT lub jej część,
- kwotę sprzedaży brutto lub jej część,
- numer NIP dostawcy,
- numer faktury, która jest opłacana. W sytuacji, gdy płatność dotyczy zaliczki na poczet dostaw towarów lub usług, to w miejscu numeru faktury należy wpisać słowo „zaliczka”. Płatność może również obejmować więcej niż jedną fakturę jednocześnie, wówczas w miejscu numeru należy wpisać okres z jakiego pochodzą opłacane faktury. Warto wiedzieć, że nie może być on krótszy niż jeden dzień, ani dłuższy niż jeden miesiąc.
Jeśli opłacony ma być podatek VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych, to w komunikacie przelewu należy wpisać następujące informacje:
- kwotę podatku, jaka ma zostać odpowiednio zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności,
- numer dokumentu, którego dotyczy płatność – wystawionego przez płatnika,
- numer NIP płatnika podatku dla wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych.
Gdy płatność będzie realizowana, bank pobierze odpowiednią, wskazaną przez ciebie kwotę z rachunku VAT. Jeśli środków będzie tam zbyt mało to pobierze różnice z twojego rachunku rozliczeniowego.
Jeden komunikat przelewu może posłużyć do opłacenia większej ilości faktur. Jedynym warunkiem jest tu to, abyśmy otrzymali je w czasie nie krótszym niż jeden dzień i nie dłuższym niż miesiąc. Wówczas komunikat przelewu obejmie wszystkie faktury z danego okresu i będzie odpowiadał sumie kwot podatków wskazanej w fakturach za które płacimy.
Jakie środki mogą wpłynąć na rachunek VAT?
- Oplata za podatek VAT z faktury opłaconej z wykorzystaniem MPP,
- zwrot kwoty VAT z urzędu skarbowego,
- przelew pomiędzy własnymi rachunkami VAT podatnika, które posiada w jednym banku,
- zwrot kwoty VAT z tytułu korekty faktury – przy użyciu komunikatu przelewu.
Przeniesienie pieniędzy z rachunku VAT – kiedy i w jaki sposób można to zrobić?
Głównym przeznaczeniem rachunku VAT jest dokonanie rozliczenia z urzędem skarbowym, ZUS-em, lub opłacenie opłat celnych. Jeśli jednak nie będzie takiej możliwości, opcją jest złożenie bezpłatnego wniosku do urzędu skarbowego o uwolnienie tych środków, a więc przekazanie ich na firmowy rachunek rozliczeniowy. W takim wniosku niezbędne jest wskazanie kwoty, jaką chcemy wypłacić z rachunku VAT.
Jeśli uzyskasz taką zgodę, to po znalezieniu się środków na koncie firmowym możesz z nich już korzystać bez żadnych ograniczeń. Decyzja urzędu w takiej sprawie zapadnie w ciągu 60 dni, jeśli będzie ona pozytywna to zarówno ty, jak i Twój bank otrzymacie stosowne postanowienie. Wówczas bank dokona niezwłocznego przelania środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy.
Warto wiedzieć, że odmowa urzędu w kwestii uwolnienia środków z rachunku VAT może mieć miejsce tylko w określonych sytuacjach, do których zalicza się:
- występowanie u podatnika zaległości w podatku VAT – do wysokości zaległości,
- występuje uzasadniona obawa, że zobowiązania podatnika z tytułu VAT nie zostaną zrealizowane, lub zostanie nałożone dodatkowe zobowiązanie podatkowe w podatku VAT.
Na decyzję urzędu skarbowego można również złożyć zażalenie, np. w sytuacji, gdy kwota jest inna od tej, o którą wnioskowaliśmy. Jeśli natomiast urząd skarbowy odmówił ci zgody na uwolnienie środków, to możesz się odwołać od decyzji. Masz na to 14 dni i dokonujesz tego za pośrednictwem twojego urzędu skarbowego.
Stosowanie MPP – z jakimi wiąże się korzyściami?
Mechanizm podzielonej płatności nie powstał bez powodu. Jest to rozwiązanie, które niesie za sobą liczne korzyści, zaliczamy do nich:
- Brak naliczania karnych odsetek za zwłokę – jeśli w określonym okresie rozliczeniowym pojawi się u ciebie zwłoka z opłatą podatku VAT, jednak 95% faktur z tego okresu będzie opłacona z wykorzystaniem MPP, to nie będziesz narażony na zastosowanie podwyższonych 150% odsetek od zaległości podatkowych.
- Domniemanie dochowania należytej staranności – w sytuacji, gdy w sposób nieświadomy będziesz przeprowadzał transakcję VAT z nieuczciwym kontrahentem, a urząd skarbowy zakwestionuje prawo do obniżenia naliczonego podatku VAT, to korzystanie z mechanizmu podzielonej płatności będzie stanowiło dowód na to, że dochowałeś należytej staranności.
- Egzekucja sądowa i administracyjna – środki, które będą zgromadzone na rachunku VAT są wolne od egzekucji sądowych oraz administracyjnych innych niż podatek VAT, odsetki od zaległości w VAT, podatek dochodowy oraz odsetki od niego, podatek akcyzowy i odsetki od niego, należności celne i odsetki od nich, oraz zobowiązania wobec ZUS.
- Zwrot różnicy podatku w przyspieszonym terminie 25 dni – jeśli korzystasz z MPP to zwrot z podatku na rachunek VAT otrzymasz w przyspieszonym terminie. Jest to do 25 dni od dnia złożenia deklaracji. W przypadku, gdy składasz wniosek o zwrot na rachunek VAT, urząd nie może przedłużyć tego terminu.
- Obniżenie kwoty opodatkowania, czyli tzw. skonto. Jeśli opłacisz podatek z rachunku VAT we wcześniejszym terminie niż wymagany to jego wysokość może zostać obniżona.
- Sankcje VAT – do wysokości kwot zapłaconych w podzielonej płatności nie stosuje się sankcji VAT.
Jakie sankcje grożą za niestosowanie obowiązkowego MPP?
Za niedopełnienie obowiązku płatności podzielonej sankcje mogą grozić zarówno sprzedawcy, jak i kupującemu. Sprawdź z czym się to wiąże.
Sankcje dla sprzedającego
W sytuacji, gdy naczelnik urzędu skarbowego lub celno-skarbowego stwierdzi, że pomimo obowiązku na fakturze nie zostało oznaczone, że płatność ma być realizowana mechanizmem podzielonej płatności, to dla takiego podatnika ustalone zostanie dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Będzie ono odpowiadać 30% kwoty podatku VAT, z faktury, na której taka informacja się nie znalazła. Osoby prowadzące JDG poniosą odpowiedzialność karno-skarbową, w związku z czym możliwe jest nałożenie grzywny w wysokości 180 stawek dziennych, a więc może ona wynosić nawet 5,4 mln. zł. Przy złym oznaczeniu faktury sprzedawca może uniknąć sankcji w sytuacji, gdy odbiorca zastosuje podzieloną płatność.
Sankcje dla kupującego
Jeśli nie dokonamy rozliczenia przez MPP pomimo obowiązku, to urząd skarbowy naliczy dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku z faktury objętej tym obowiązkiem. Osoby prowadzące JDG poniosą odpowiedzialność karno-skarbową i mogą otrzymać grzywnę w wysokości 720 stawek dziennych, czyli nawet 21,6 mln. zł. Sankcji można uniknąć jeśli sprzedawca prawidłowo rozliczy podatek VAT za tę sprzedaż.
