Konkurencję monopolistyczną można określić, jako rodzaj konkurencji niedoskonałej. Jej pojawienie się ma miejsce pomiędzy dużą ilością uczestników rynku, pośród których każdemu zależy na osiągnięciu monopolu w branży. Można odnotować ją zarówno po stronie popytu jak i podaży, szczególnie wyróżniające jest tu jednak występowanie większej liczby firm. Każdy z takich uczestników rynku w niewielkim stopniu bierze udział w ogólnym popycie lub dostarcza ograniczoną część podaży.
W konkurencji monopolistycznej wyróżniająca jest również różnorodność produkcji. Występuje w niej wielu producentów, którzy przy swoich działaniach i decyzjach właściwie nie muszą brać pod uwagę współzależności od swoich konkurentów.
Jak prezentuje się więc charakterystyka rynku z konkurencją monopolistyczną?
- występuje duża ilość podmiotów sprzedających lub licytujących/ kupujących,
- różnorodność produktów – pod względem jakości, obsługi posprzedażowej czy lokalizacji,
- firmy mają możliwość swobodnego wejścia i wyjścia na dany rynek.
Brak bariery wejścia i wyjścia z rynku sprawia, że z czasem będą pojawiać się nowe firmy, które będą doprowadzać do utraty władzy rynkowej, jaką początkowo posiadały pierwsze z firmy. Różnorodny i odmienny produkt może więc w tym rodzaju konkurencji w krótkim czasie skutkować utratą korzyści i oznaczać konieczność konkurowania z nowymi podmiotami.
Konkurencja monopolistyczna jako konkurencja niecenowa
W literaturze branżowej można spotkać się z określeniem takiej konkurencji jako niecenowej. Co to dokładnie oznacza? Przesadnie duże zróżnicowanie cen przez nabywców i dostawców mogłoby doprowadzić do aktywnej konkurencji cenowej. Sprawia, to że zamiast cen, producenci konkurują ze sobą poprzez stosowanie dyferencjacji cenowej, czyli koncentrowaniu się na nadawaniu swoim produktom takich cech, które sprawią, że będą one wyróżniać się dla klienta pośród innych oferowanych przez branżę. Wprowadzenie takiego swoistego zróżnicowania sprawia, że na rynku może istnieć i odnotowywać zyski więcej firm w danej branży.
Takie podejście sprawia, że dana firma zdobywa konkretny segment rynku, jednak nie ma możliwości na zyskanie całkowitego monopolu. W związku z tym, jeśli jako przedsiębiorcy chcemy wejść na taki rynek, to nasze wstępne obliczenia muszą uwzględniać koszt wejścia, a także dyferencjację produktu oraz środki finansowe, jakie trzeba będzie przygotować w celu przedstawienia konsumentom naszego produktu, który będzie charakteryzował się nieco innymi cechami niż te już obecne na rynku.
Różnicowanie cenowe w odniesieniu do produktów podobnych do siebie, jednak posiadających cechy wyróżniające, które będą skłaniać do ich wyboru, byłoby w tym ujęciu działaniem nieopłacalnym dla producentów. Powodem jest przede wszystkim duże podobieństwo produktów, do tych pochodzących od konkurencji. W krótkim okresie okazałoby się, że prowadzi to do strat. Szczególnie chodzi tu o podwyższenie ceny, które doprowadziłoby do utraty części klientów, którzy zdecydowanie chętniej nabyliby tańszy substytut.
W piśmiennictwie możemy również spotkać się z założeniem, że jest to forma konkurencji, która znajduje się mniej więcej pośrodku między całkowitym monopolem a doskonałą konkurencją. Mimo wszystko jednak najpowszechniej określa się ją jako konkurencję niedoskonałą. Wato jednak pamiętać, że ogromne znaczenie będzie miała struktura przedsiębiorstwa, która może pozwalać na zmiany i wchodzenie na nowy poziom, dopasowywanie się do popytu, poprzez chociażby zróżnicowanie produktów, jakie oferujemy naszym klientom.
Odpowiednie podejście może powodować, że zyski będą stabilne, na pewno jednak nie tak wysokie, jak w sytuacji, gdy dominujemy na rynku przy pełnym monopolu.
Konkurencja monopolistyczna ujęta w krótkim i długim okresie czasu
W tym rodzaju konkurencji nie mamy barier wejścia na rynek, co sprawia, że mogą się na nim pojawiać nowe firmy. Jednak będą one oddziaływać na te, które już od jakiegoś czasu są obecne na rynku, odnosi się to zarówno do ich cen, poziomu sprzedaży i produkcji.
Biorąc pod uwagę krótki okres dostrzeżemy elastyczność rynku, który sprawia, że część firm nie będzie w stanie dobrze funkcjonować w takiej konkurencji i będzie musiała opuścić rynek, co jest związane z występowaniem określonych kosztów. Inaczej sytuacja wygląda przy ujęciu długoterminowym, gdzie pojawia się równowaga, która doprowadza do tego, że wszystkie firmy zwiększają rozmiary swojej produkcji, dochodzi do spadku średniego poziomu kosztów, co bezpośrednio wiąże się ze wzrostem przychodów. Dla konsumentów istotne będzie tu, że wiąże się to z obniżeniem cen.
