Podatek od czynności cywilnoprawnych jest regulowany przez ustawę z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych. Czy wiesz kiedy musisz go zapłacić, jaka jest jego wysokość i kogo dokładnie obowiązuje? Przy niektórych transakcjach w obrocie gospodarczym podatnik ma obowiązek opłacić PCC.
Jest to podatek, który od dnia 1 stycznia 2001 roku zastąpił opłatę skarbową, którą uiszczano przy podpisywaniu umów i innych oświadczeń woli, mających charakter cywilnoprawny. Jeśli przeprowadzamy takie czynności, niezbędne jest sporządzenie deklaracji PCC-3 oraz uiszczenie podatku, zgodnego z zawartą w przepisach stawką.
Spis treści
Czym jest PCC i kiedy należy go opłacać?
Jest to podatek od konkretnych czynności, które są dokładnie wymienione we wskazanej powyżej ustawie. Zalicza się do nich:
Umowa spółki, |
Umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, |
Umowy dożywocia, |
Umowy pożyczki, pieniędzy, jak również rzeczy określonych tylko co do gatunku, |
Ustanowienie hipoteki, |
Umowy darowizny – w części, która określa przejęcie przez obdarowanego długów oraz ciężarów lub zobowiązań darczyńcy, |
Umowy o dział spadku lub umowy o zniesienie współwłasności – część dotycząca spłat lub dopłat, |
Umowa depozytu nieprawidłowego, |
Ustanowienie odpłatnego użytkowania, również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności. |
Podatek od czynności cywilnoprawnych jest obowiązkowy, również w przypadku zmian, jakie wprowadza się w tym umowach, jeśli prowadzą one do podwyższenia podstawy opodatkowania tymże podatkiem.
Ponadto istotne jest, że czynności takie polegają opodatkowaniu PCC w sytuacji jeśli:
- Ich podmiot stanowią rzeczy, które znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub prawa majątkowe, które realizowane są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
- Ich podmiotem są rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe realizowane poza granicami, w sytuacji gdy miejsce zamieszkania lub siedziba nabywcy znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz czynność cywilnoprawna została zrealizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Jeśli pod uwagę bierzemy umowę zamiany, to nakładany zostaje na nią obowiązek opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych w sytuacji, gdy choć jedna z rzeczy, które są jej przedmiotem znajduje się w Polsce, lub jedno z praw majątkowych jest realizowane na terytorium RP.
Umowa spółki lub jej zamiany również może zostać objęta PCC w określonych sytuacjach. Dzieje się tak, jeśli w momencie dokonania czynności na terenie RP znajduje się:
Spółka osobowa |
|
Spółka kapitałowa |
|
UWAGA!
Konsekwencje na gruncie PCC pojawiają się również w wyniku takich zdarzeń, jak ugody lub orzeczenia sądów, jeśli powodują skutki prawne, zgodne z czynnościami opodatkowanymi tym podatkiem.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – kto ma obowiązek jego opłacenia?
W przypadku podatku od czynności cywilnoprawnych podatnikami są:
- osoby fizyczne,
- osoby prawne,
- jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej.
Jeśli są stronami czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu.
Dotyczy to konieczności opłacenia podatku w przypadku:
Umowa zamiany | Zobowiązane są strony czynności |
Umowa sprzedaży | Zobowiązany jest kupujący |
Umowa dożywocia | Zobowiązany jest nabywca własności nieruchomości |
Umowa darowizny | Zobowiązany jest obdarowany |
Ustanowienie odpłatnego użytkowania, również nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności | Zobowiązany jest użytkownik, lub osoba nabywająca prawo służebności |
Umowa o dział spadku lub zniesienie współwłasności | Zobowiązany jest podmiot, który nabywa rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności |
Ustanowienie hipoteki | Zobowiązany jest składający oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki |
Umowa pożyczki i umowa depozytu nieprawidłowego | Zobowiązany jest biorący pożyczkę lub przechowawca |
Umowa spółki cywilnej | Zobowiązani są wspólnicy, natomiast przy pozostałych umowach zobowiązana jest spółka |
PCC – podatek od czynności cywilnoprawnych – w jaki sposób się go płaci?
W sytuacji, gdy podatnik jest zobowiązany do opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych, musi złożyć deklarację PCC-3 i uiścić odpowiedni podatek. Powinien zrobić to samodzielnie, bez wezwania. Należy obliczyć odpowiednią dla danej czynności wysokość podatku i dokonać wpłaty w terminie 14 dni od momentu pojawienia się obowiązku .
Wyjątek!
Jeśli czynności cywilnoprawne dokonywane są w formie aktu notarialnego, to nie ma obowiązku składania formularza PCC-3 i opłacania podatku, gdyż zajmie się tym notariusz.
Jeśli jednak obowiązuje Cię wypełnienie formularza jego złożenie w urzędzie, to możesz to zrobić na dwa sposoby:
- Osobiście – wystarczy wydrukować i wypełnić druk oraz zanieść do odpowiedniego okienka w urzędzie.
- Online – przez serwis e-Deklaracje.pl Konieczne jest podpisanie podpisem kwalifikowanym lub danymi autoryzacyjnymi.
Powstanie obowiązku opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych – kiedy ma miejsce?
Obowiązek opłacenia podatku PCC powstaje z chwilą:
Złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki, lub zawarcia umowy ustanowienia hipoteki. |
Dokonania czynności cywilnoprawnej – zawarcia umowy. |
Podjęcia uchwały dotyczącej podwyższenia kapitału spółki, która ma osobowość prawną. |
Każdorazowej wypłaty środków pieniężnych, w sytuacji, gdy umowa pożyczki stanowi, że wypłata nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawierania umowy. |
Doręczenie wyroku sądu polubownego, uprawomocnienia się wyroku lub zawarcia ugody. |
Powołania się podatnika na fakt, iż dokonał on czynności cywilnoprawnej (jeśli płatność podatku nie miała miejsca w terminie 5 lat od upłynięcia terminu ważności tego podatku, a podatnik powołuje się przed urzędem na fakt jej dokonania. |
Co stanowi podstawę opodatkowania od czynności cywilnoprawnych?
Zależnie od rodzaju czynności cywilnoprawnej, obowiązuje inna podstawa do PCC, jest ona ustalana osobno. Wygląda to dokładnie tak, jak w poniższej tabeli
Zamiana mieszkań | Różnica ich rynkowej wartości |
Umowa sprzedaży | Dokładna wartość rynkowa sprzedawanej rzeczy lub prawa majątkowego |
Dożywocie | Wartość rynkowa nieruchomości lub wieczystego prawa użytkowania |
Darowizna | Wartość długów i ciężarów lub zobowiązań, które zostają przejęte przez obdarowanego, np. spłacanie kredytu |
Zniesienie współwłasności, dział spadku | Wartość prawa majątkowego lub rzeczy przekraczająca to, co przypadało do tej pory |
Ustanowienie odpłatnego użytkowania, odpłatnej służebności | Wartość świadczeń za okres, na jaki je ustanowiono |
Zamiana rzeczy innych niż mieszkania lub prawa majątkowe | Wartość rynkowa rzeczy lub praw majątkowych, za które musi być zapłacony wyższy podatek |
Pożyczka i depozyt nieprawidłowy | Kwota/wartość pożyczki lub depozytu. Jeśli ilość i wysokość wpłat nie została wcześniej ustalona, to wysokość każdej z nich |
Wartość przedmiotu czynności cywilnoprawnych
Określenie wartości rynkowej ma kluczowe znaczenie. Dokonuje się jej na podstawie porównania cen, które przeciętnie są stosowane w obrocie w przypadku rzeczy zaliczanych do tego samego rodzaju oraz gatunku. Duże znaczenie ma jednak to, aby brać pod uwagę miejsce, w jakim się one znajdują, jaki jest ich stan i stopień zużycia. Z kolei jeśli chodzi o prawa majątkowe to pod uwagę bierze się ich obrót w tym samym dniu bez długów i ciężarów.
Wartość przedmiotu czynności cywilnoprawnej może być określona w zawartej przez podatnika umowie. Jeśli jednak nie została ona wskazana, lub podatnik w opinii organu podatkowego nie podał prawdziwej wartości rynkowej – zostanie on wezwany do jej określenia poprzez podwyższenie lub obniżenie w terminie 14 dni od daty odebrania wezwania. Podana zostanie również wartość według wstępnej oceny organu podatkowego.
Jeśli podatnik pomimo otrzymania wezwania nie określi wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej, lub poda taką, która nie będzie odpowiadać wartości rynkowej, to organ podatkowy może dokonać jej określenia poprzez uwzględnienie opinii biegłego, lub na podstawie przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy.
Podatnik będzie ponosił koszty opinii biegłego w sytuacji, gdy wartość, którą podał różni się od tej biegłego o ponad 33%.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – stawki
Zależnie od tego, jakie czynności cywilnoprawne przeprowadziliśmy, stawka podatku może się różnić.
Umowa sprzedaży nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, rzeczy ruchomych, spółdzielczego prawa do lokalu mieszkaniowego oraz wynikającego z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkaniowego. | 2% |
Umowy dożywocia, zamiany, o zniesienie współwłasności, o dział spadku, darowizny przy przeniesieniu własności nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, rzeczy ruchomych, spółdzielczego prawa do lokalu mieszkaniowego oraz wynikającego z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkaniowego. | 2% |
Umowa sprzedaży innych praw majątkowych. | 1% |
Umowa ustanowienia odpłatnego użytkowania, również nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności. (Jeśli jednak podatnik w czasie czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej, postępowania podatkowego powoła się na fakt iż ustanowione zostało użytkowanie nieprawidłowe, albo dokonana jego zmiana, oraz że należny od tego podatek nie został zapłacony, wówczas stawka podatku wynosi 20%) | 1% |
Umowy zamiany, dożywocia o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych. | 1% |
Umowy spółki | 0,5% |
Od ustalonej hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności. | 0,1% |
Od ustanowienia hipoteki o wysokości nieustalonej | 19zł |
Umowy pożyczki i depozytu nieprawidłowego | 0,5% |
Jeśli toczące się postępowanie sprawdzające, kontrola skarbowa, celno-skarbowa, podatkowa, postępowanie podatkowe wykażą, że należny podatek nie został zapłacony | 20% |
Jeśli przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, czy kontroli celno-skarbowej, osoba biorąca pożyczkę powołuje się na zawarcie umowy pożyczki, jednak odpowiedniego udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy lub rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, czy przekazem pocztowym | 20% |
WAŻNE!
Jak już wspomnieliśmy podatek należy przekazać do organu podatkowego, w ciągu 14 dni od momentu powstania takiego obowiązku. Jednak od 1 lipca 2019 roku dopuszczalne jest złożenie zbiorczej, miesięcznej deklaracji PCC – musi ono być zgodne ze wzorem Ministerstwa. Obliczamy również podatek i wówczas musimy go opłacić do 7 dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w którym powstały obowiązki podatkowe.
Jednak zasada ta obowiązuje w sytuacji, gdy w ciągu miesiąca dokonane były co najmniej 3 czynności cywilnoprawne, które obejmują umowę pożyczki lub sprzedaży rzeczy ruchomych oraz praw majątkowych, a ostatnia z nich będzie zrealizowana przed upływem 14 dni od pierwszej.
Kiedy czynności cywilnoprawne nie podlegają PCC?
W określonych sytuacjach podatnik może być zwolniony z konieczności opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Główną i najczęstszą z takich sytuacji jest ta, w której przedmiotem opodatkowania jest rzecz ruchoma, której wartość nie przekracza 1000 zł. Ponadto zwolnienie pojawi się również jeśli jedna ze stron transakcji podlega podatkowi od towarów i usług lub jest z niego zwolniona. Wówczas nie ma podatku PCC, gdyż transakcja zostanie udokumentowana fakturą z odpowiednią stawką podatku VAT.