Faktoring to przede wszystkim odpowiedź na zatory płatnicze w przedsiębiorstwach, które w prostej linii mogą prowadzić do utraty płynności finansowej, niewypłacalności i bankructwa. Jest to rozwiązanie idealne dla małych i średnich firm, które nie posiadają własnych działów płatności i windykacji. Takie usługi stają się coraz popularniejsze, z roku na rok coraz większa ilość przedsiębiorców docenia ich wartość. Czym dokładnie jest faktoring i co należy o nim wiedzieć?
Aby skorzystać z faktoringu konieczne jest spełnienie określonych warunków. Nie każda firma, która wyrazi taką chęć może zostać zakwalifikowana przez faktora. Taka forma finansowania wymaga zwykle, aby nasze przedsiębiorstwo działało na rynku przynajmniej pół roku, choć wymagania mogą być różne.
Z jednej strony jest to opcja adresowana do wszystkich przedsiębiorców. Jednak w praktyce okazuje się, że część przedsiębiorców może nie spełniać wymagań. Wspomniany już czas działania na rynku to jedno, jednak często dotyczą one również osiąganych obrotów, czy np. współpracowania z akceptowalnymi kontrahentami.
Spis treści
Czym dokładnie jest faktoring?
Pod pojęciem faktoringu kryje się rodzaj usług finansowych. Świadczone są one przez faktora, którym może być wyspecjalizowana w tej dziedzinie firma lub bank. Z takiego rozwiązania dla zachowania płynności finansowej przedsiębiorstwa chętnie korzystają firmy, którym zależy na natychmiastowym lub przynajmniej terminowym opłacaniu faktur.
Współpracę z firmą faktoringową można podjąć jednorazowo lub stale korzystać z tego rozwiązania przy kolejnych wystawianych fakturach.
Polega to na tym, że właśnie wspomniany faktor kupuje od nas wierzytelność, którą jest faktura nieprzeterminowana, czyli taka, której termin zapłaty jeszcze nie minął. My zyskujemy od razu środki na dalsze działanie firmy, a o kwestie zapłaty faktury martwi się odtąd właśnie faktor.
Kwota, jaką faktorant otrzymuje od faktora za konkretną fakturę nie jest dokładną kwotą z faktury. Po pierwsze zwykle jest niższa, bo faktor też musi na takim pośrednictwie zarobić. Kolejna kwestia to warunki umowy faktoringowej, która zwykle przewiduje w pierwszej kolejności uiszczenie zaliczki, a dopiero gdy kontrahent opłaci fakturę przelew pozostałej należności.
W zakresie usług firm faktoringowych znajduje się wiele dodatkowych usług. Skorzystać można m.in. z monitorowania płatności, prowadzenia rozliczeń czy wsparcia w windykacji należności.
Znaczenie faktoringu
Jeśli chodzi o znaczenie faktoringu, to konieczne jest rozpatrzenie dwóch punktów widzenia. Mamy tu dwie strony zawieranej umowy. Pierwszą jest faktorant czyli firma, która sprzedaje fakturę, a drugą faktor czyli ta, która ją kupuje.
Dla faktoranta możliwość sprzedaży faktury z odroczonym terminem płatności jest sposobem finansowania dalszej działalności przedsiębiorstwa. Biorąc pod uwagę, ze faktura byłaby opłacona zgodnie z terminem po 60 czy 120 dniach, w tym czasie może dojść do pojawienia się problemów z płynnością finansową, więc faktoring zapewnia tu bezpieczeństwo i stabilność dla danej firmy.
Dla faktora jest to możliwość zakupienia nieprzeterminowanej faktury. W ten sposób zarabia na prowizji, gdyż w większości przypadków usługa ta zakłada, że faktury będą opłacone, jednak po dłuższym czasie, więc nie powinno być kosztów związanych z windykacją należności. Jest to więc rodzaj inwestycji i prosty zarobek po czasie. Udzielenie kredytu na działalność firmie, który po pewnym czasie zostaje spłacony przez inny podmiot w całości.
Jakie wierzytelności można sprzedać faktorowi?
- Bezsporne i wymagalne,
- krótkoterminowe,
- pieniężne,
- istniejące albo przyszłe,
- z tytułu sprzedaży towarów lub usług.
Faktoring krok po kroku
- Prowadzisz firmę – wystawiasz fakturę z odroczonym terminem płatności 30 lub 60 dni – jednak pieniądze są Ci potrzebne od razu.
- Zgłaszasz się do faktora – jeśli spełniasz warunki sprzedajesz mu fakturę, zawierając umowę faktoringową- od razu na Twoje konto przekazywana jest część środków z faktury – umożliwia to Twojej firmie dalszą działalność.
- Faktor staje się stroną transakcji – gdy kontrahent przekaże płatność na konto faktora, my dostajemy od niego pozostałą kwotę za fakturę, w ten sposób zachowujemy płynność finansową.
Faktoring jest usługą płatną. Faktor pobiera wynagrodzenie zależne od umowy faktoringowej, jednak w większości przypadków jest to procentowa prowizja od konkretnej faktury.
W jakich sytuacjach sprawdza się faktoring?
Faktoring pozornie jest dla każdego, choć nie każda firma spełni warunki faktora. Niekiedy można po prostu poszukać innego, który będzie miał mniejsze wymagania, jednak w wielu instytucjach spotkamy się z podobnymi wymogami.
Korzystanie z faktoringu sprawdza się jeśli:
- chcemy utrzymywać płynność finansową naszego przedsiębiorstwa,
- korzystamy z odroczonych terminów płatności czyli tzw. kredytu kupieckiego,
- szukamy sposobu na zabezpieczenie się przed nieuczciwymi i niewypłacalnymi kontrahentami,
- szukamy innych sposobów finansowania swojej działalności niż bankowy kredyt obrotowy,
- nasza firma ma małe grono odbiorców, których obsługuje cyklicznie.
Umowa faktoringowa
Polskie prawo nie definiuje jednoznacznie umowy faktoringowej. Zaliczana jest ona do tzw. umów nienazwanych. W związku z tym podstawą jej zawierania są przepisy Kodeksu Cywilnego oraz Kodeksu Spółek Handlowych.
W Kodeksie Cywilnym znajdujemy m.in. zapis o możliwości dokonania cesji wierzytelności, która jest przeniesieniem praw związanych z jakimś zobowiązaniem na inny podmiot. Właśnie cesja jest podstawowym mechanizmem prawnym jaki stosuje się w faktoringu.
Stronami w umowie są faktor i faktorant. Faktor to instytucja finansowa, która dokonuje zakupu wierzytelności. Faktorantem jest z kolei firma, która ją sprzedaje. W tej umowie pojawia się jeszcze jeden podmiot czyli kontrahent, niekiedy zwany dłużnikiem. Jednak nie jest on stroną w umowie.
Z założenia zabezpieczeniem umowy faktoringowej są same faktury. Zdarza się jednak, że firmy faktoringowe żądają dodatkowych zabezpieczeń – wystawienie weksla czy dostęp do rachunku. Dzieje się tak np. w sytuacji gdy wzrasta ryzyko całej transakcji. Jednak jest to dość rzadka praktyka.
Wiele umów faktoringowych podpisuje się na czas nieokreślony, co sprawia, że faktor może w taki sposób obsługiwać wszystkie nasze faktury i zapewniać płynność działania przedsiębiorstwa. Dodatkowo nie ma konieczności jej regularnego odnawiania.
W umowie faktoringowej spotkamy się również z limitami ustalanymi przez faktora. Co to oznacza? Faktorant przekazuje faktorowi listę swoich kontrahentów, a faktor ustala limit dla każdego z nich. W takiej sytuacji wykup wierzytelności może mieć miejsce do konkretnej kwoty dla każdego podmiotu. Jednak przedsiębiorca może w dowolnym momencie złożyć również wniosek o zmianę tych limitów.
Umowa między faktorantem a faktorem może być zwykle rozwiązana przez każdą ze stron z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Niekiedy umowa zakłada również, że faktor może odstąpić od niej ze skutkiem natychmiastowym, w sytuacji gdy faktorant nie wykona lub nienależycie wykona obowiązki wynikające z kontraktu.
Cesja w faktoringu, czyli zabezpieczenie
Jednym z ważniejszych elementów umowy faktoringowej jest cesja wierzytelności na firmę faktoringową. Można ją określić jako najważniejszy warunek sfinansowania faktury na rzecz przedsiębiorcy.
W przypadku cesji uwagę zwraca jedna rzecz. Wielu przedsiębiorców obawia się przekazania informacji o niej swoim kontrahentom. Jednak warto pamiętać, że nie mają oni wpływu na taką decyzje i nie muszą się na nią godzić. Konieczne jest jednak ich poinformowanie, gdyż gdzie indziej dokonywana będzie płatność.
Od każdej zasady jest jednak wyjątek, jeśli kontrahent w umowie handlowej zastrzegł sobie prawo zgody na cesję, to musimy wcześniej wystąpić do niego o zgodę.
Cesja stanowi zabezpieczenie umowy faktoringowej i jej istotny element prawny. Jednak nie sposób nie dostrzec również innego jej aspektu. W wielu przypadkach jej dokonanie ma w pewien sposób dyscyplinujące działanie na kontrahentów, którzy rozpoczynają terminowe opłacanie swoich faktur.
Rodzaje faktoringu, czyli faktoring pełny i niepełny
Jeśli prowadzimy firmę i zależy nam na uwolnieniu kapitału obrotowego znajdującego się w nieopłaconych fakturach możemy skorzystać z kilku opcji w kwestii faktoringu. Każdy rodzaj faktoringu obejmuje podstawową zasadę obowiązującą dla tego rodzaju finansowania, czyli daje możliwość utrzymania płynności finansowej przedsiębiorstwa. Jednocześnie możemy uniknąć zaciągania dodatkowych zobowiązań kredytowych i zmniejszania zdolności.
Pomiędzy poszczególnymi formami faktoringu podstawową pojawiającą się różnicą jest przejęcie ryzyka przez firmę faktoringową. W związku z tym wyróżniamy faktoring pełny, faktoring niepełny oraz faktoring mieszany.
Faktoring pełny
W przypadku faktoringu pełnego firma faktoringowa przejmuje pełne ryzyko niewypłacalności dłużnika. Nie spotyka się tu tzw. regresu. Jeśli zobowiązanie nie zostanie uregulowane w terminie, to firma faktoringowa nie może zwrócić należności faktorantowi. W tym rozwiązaniu przedsiębiorca ma prawo oczekiwać, że uzyska wartość faktury pomniejszoną o opłaty faktora i kwota ta pozostanie do jego dyspozycji, również w sytuacji gdy dłużnik będzie niewypłacalny.
Faktoring niepełny z regresem
Jest to rodzaj faktoringu, w którym to nadal przedsiębiorca jest obarczony ryzykiem niewypłacalności dłużnika. W związku z tym faktorant uzyskuje finansowanie i poprawia płynność finansową firmy, jednak w razie kontrahent nie opłaciłby faktury to nadal jest to jego problem.
Faktoring mieszany
Jeszcze inna opcją jest faktoring mieszany, gdzie koszty związane z niewypłacalnością dłużnika dzielone są pomiędzy obie strony umowy. W tym wypadku zwykle w umowie znajduje się informacja do jakiej kwoty są one obciążeniem dla firmy faktoringowej, a pozostała część należy do przedsiębiorcy.
Wady i zalety faktoringu
| WADY | ZALETY |
|
|
Co jeśli kontrahent nie opłaci faktury?
Przede wszystkim warto pamiętać, że firmy faktoringowe skupują jedynie wierzytelności nieprzeterminowane, czyli takie, których termin jeszcze nie minął. Jeśli termin upłynął konieczne jest wdrożenie windykacji we własnym zakresie.
Gdy faktura nie zostanie opłacona, rozpoczyna się względem dłużnika standardowa procedura windykacyjna. Pierwszym etapem są działania polubowne. Zwykle rozpoczyna się od poinformowania o należności drogą telefoniczną. W ten sposób można ustalić nowy termin zapłaty lub rozłożyć ją na raty.
Jeśli nowy termin również nie zostanie dotrzymany i faktura pozostanie nieopłacona, to do dłużnika wysłane zostanie wezwanie do zapłaty. Następnie mają miejsce kroki związane z postępowaniem sądowym i egzekucją długu z majątku dłużnika.
W dalszej kolejności wiele zależy od rodzaju faktoringu i zapisów samej umowy. Jeśli dłużnik nie zapłaci faktury, to firma faktoringowa może wezwać do zwrotu pełnej zaliczki. Jeśli jednak umowa dotyczyła faktoringu pełnego, to dochodzenie należności leży po ich stronie.
Jakie są koszty faktoringu?
Dokładne koszty jakie poniesie przedsiębiorca w związku z faktoringiem są zależne od wielu czynników. Jednak przede wszystkim od rodzaju faktoringu, na jaki się decydujemy. W wielu przypadkach okazuje się on rozwiązaniem zdecydowanie tańszym od kredytu obrotowego czy pożyczki bankowej. Dodatkowo wymaga mniejszej ilości formalności i można szybciej załatwić finansowanie.
Koszty zależą również od wartości wierzytelności, długości okresu, jaki pojawia się pomiędzy wypłatą środków dla przedsiębiorcy, a opłaceniem faktury przez dłużnika, czy też od samej kondycji finansowej firmy.
Zwykle spotykamy się przede wszystkim z: prowizją przygotowawczą, prowizją operacyjną oraz odsetkami za udzielone finansowanie. Mogą jednak pojawić się również inne opłaty.
W przypadku faktoringu pełnego może wystąpić również prowizja od przejęcia ryzyka niewypłacalności kontrahenta, którą oblicza się od wysokości finansowanych faktur. Oprócz tego musimy liczyć się z obciążeniem kosztami związanymi z opóźnieniem zapłaty przez kontrahenta, czy też z kosztami związanymi z windykacją.
Wśród dodatkowych opłat wyróżniamy:
- opłata likwidacyjna,
- odsetki za opóźnienie w spłacie należności wynikających z kontraktu,
- prowizja za brak wykorzystania przyznanego limitu,
- opłata roczna za utrzymanie limitu,
- miesięczna opłata za dostęp online do systemu faktoringowego,
- opłata za obsługę prawną,
- opłata za analizę dłużników,
- opłaty wynikające z korekt, porozumień czy aneksów sporządzanych do umowy.
Odsetki jako główny koszt faktoringu
Jeśli chodzi o odsetki to uznaje się je za główny koszt związany z faktoringiem. Oblicza się je od zaliczki, jaka została wypłacona przedsiębiorcy zanim odbiorca faktury dokona jej opłacenia. Zaliczka w większości przypadków wynosi od 80 do 90%. Odsetki nalicza się od momentu wpłacenia zaliczki do czasu pełnego finansowania faktury przez odbiorcę.
Zależnie od umowy i firmy faktoringowej odsetki mogą być pobierane z góry lub raz w miesiącu.
Prowizja – kolejny istotny koszt faktoringu
Prowizję zwykle dolicza się do odsetek. Jest to wynagrodzenie faktora w zamian za prowadzenie operacji finansowych. Poziom takiej wypłaty może być bardzo różny. Zwykle jest to jednak od 0,2 do 3% na miesiąc.
Dokładna wysokość prowizji musi się znaleźć w umowie faktoringowej. W związku z tym już na etapie jej zawierania będziemy znać dokładnie wysokość tej opłaty.
Prowizja jest zwykle ustalana indywidualnie z przedsiębiorcą i w wielu przypadkach możliwe jest jej negocjowanie. Głównymi czynnikami wpływającymi na nią są: zadeklarowany obrót przekazywany do faktoringu, liczba odbiorców oraz wystawianych faktur.
