Biznesplan i jego pisanie bywa często postrzegane jako przykry obowiązek. Jednak warto podejść do niego nieco inaczej. Oczywiście w wielu aspektach służy on pozyskaniu funduszy na działalność, jednak jest również planem, który pozwoli nam skutecznie zaplanować, przewidzieć i rozwijać swoje działania. Posiadanie biznesplanu to jeden z istotniejszych elementów prowadzących przedsiębiorcę do osiągnięcia sukcesu.
Przeniesienie liczb oraz informacji na papier sprawi, że zdecydowanie łatwiej będzie Ci dostrzec wszelkie wady i niedoskonałości w biznesie, jaki planujesz prowadzić. Właśnie więc w czasie tworzenia biznesplanu mamy okazję do ich skutecznego wyeliminowania.
Spis treści
Co to jest biznesplan?
Biznesplan czyli plan biznesu, jaki będziemy prowadzić. Kluczowa jest w nim zwięzłość i zawarcie kluczowych informacji. Zarówno z punktu widzenia naszego rozwoju, jak i takich, które skutecznie przekonają inwestora do ulokowania środków. Spisuje się go zwykle w formie dokumentu i definiuje w nim przyszłościową koncepcję rozwoju dla naszej działalności.
W biznesplanie musi pojawić się przede wszystkim kilka najistotniejszych informacji. Pierwszą z nich jest to kto planuje dany biznes otworzyć – jest to informacja o przedsiębiorcy i jego kompetencjach do planowanej działalności. Kolejna kwestia to określenie przedmiotu przedsięwzięcia, sposobów jego realizacji oraz kosztów, jakie zostaną poniesione.
W biznesplanie formułujemy krótko i długoterminowe cele dla planowanej firmy. Powinien tu występować ich szczegółowy opis. Pojawia się więc wyszczególnienie planowanych w sprzedaży produktów lub usług, jednak należy jednocześnie pamiętać, że pomimo szczegółowości informacje powinny być jak najbardziej konkretne i krótkie.
Bardzo ważne jest zamieszczenie w biznesplanie analizy rynkowej oraz środków, które będą prowadzić do osiągnięcia założonych celów w wybranym otoczeniu rynkowym.
Napisać biznesplan można właściwie w dowolnym momencie. Zarówno zanim założymy firmę, gdy jesteśmy na etapie jej planowania, jak i wtedy, gdy od lat działa ona na rynku, jednak planujemy zmiany w jej funkcjonowaniu, rozszerzenie działalności czy dowolny rozwój. Wówczas stanie się on pomocnym planem działania.
Jaki powinien być biznesplan?
Każdy biznesplan powinien wyróżniać się określonymi cechami, które wpłyną na jego jakość. Zadbaj więc, aby Twój dokument tego rodzaju był:
- spójny,
- zwięzły,
- wiarygodny,
- użyteczny,
- przejrzysty,
- przekonujący,
- zrozumiały dla odbiorcy.
Biznesplan – czemu jest taki ważny?
Tworząc biznesplan dokładnie przygotowujesz się do zadań związanych z założeniem i prowadzeniem działalności. Oczywiście to, do jakich, zależy od etapu, na jakim się znajdujesz, oraz stawianych celów czy branży. Jednak z całą pewnością w biznesplanie powinny znaleźć się rzeczowe odpowiedzi na poniższe pytania:
- Jaka wartość będzie oferowana klientom przez Twoją firmę?
- Jakie będą związane z nią koszta?
- Jakie zyski i dochody będzie generować?
- Z kim i na jakich rynkach będzie konkurować?
- Jak wygląda branża, w której będzie działać firma?
Jak więc widać biznesplan to również badanie rynku, plan finansowy i marketing. Ten jeden dokument łączy w sobie wszystkie niezbędne założenia i plany. Pozwala na ocenę ich wiarygodności, jak i rentowności przedsiębiorstwa, jakie planujemy uruchomić.
Dzięki posiadaniu biznesplanu, przedsiębiorca będzie w swoim biznesie podążał odpowiednio obraną ścieżką. Będzie się skutecznie rozwijać, uniknie wielu błędów. Wszystko będzie dokładnie zaplanowane razem z oceną efektywności.
Pisanie biznesplanu – od czego zacząć?
W pierwszej kolejności warto zastanowić się dla kogo piszemy biznesplan i w jakim celu? Wskazujemy więc konkretny cel oraz adresata. Jeśli ma on powstać, aby uzyskać dodatkowe środki pieniężne, to dowiedzmy się, jakich dokładnie informacji oczekuje adresat. Co może sprawić, że inwestor będzie skłonny zainwestować w planowane przez Ciebie przedsięwzięcie?
Często głównym powodem tworzenia biznesplanu jest to, że niezbędny jest on dla inwestora lub banku, którzy mają zainwestować w nasze przedsięwzięcie i wyłożyć pieniądze, na jego realizację. W związku z tym już na samym początku musimy zacząć myśleć, w takich kategoriach jak oni. Co będzie dla nich, ważne? Co ich zainteresuje i przekona do inwestycji?
Z punktu widzenia inwestora najważniejsze będzie możliwie jak najmniejsze ryzyko, przy wysokim zwrocie z inwestycji. Z całą pewnością więc chciał będzie poznać szanse, zagrożenia, oraz osoby, które będą zajmować się działalnością – bardzo ważne okazuje się tu więc również zbudowanie zaufania.
Biznes zaczyna się od pomysłu. Jednak, aby go zrealizować i na nim zarobić potrzebni są odpowiedni ludzie, zasoby i środki. Z pewnością nawet z najlepszego pomysłu nic nie wyjdzie, jeśli za jego realizacją będą stały osoby niekompetentne i bez odpowiedniej motywacji. Inwestor będzie chciał zobaczyć konkretny plan, a nie cały okres przygotowań. Kluczowe będzie więc wskazanie potencjalnych korzyści, kompetencji zespołu, oraz potencjalnego ryzyka. Każdy z tych elementów powinien zostać zaprezentowany w wiarygodny sposób.
Jeśli Twój biznesplan ma być złożony w banku, to dla niego najważniejsze będzie zabezpieczenie inwestycji. Nie będą tu miały znaczenia szanse dla danego biznesu, czy oczekiwane zyski. Tutaj istotne jest to, że potrzebuje on gwarancji, że pożyczone środki zostaną zwrócone, wraz z odpowiednimi odsetkami. Przyjmowane są zabezpieczenia rzeczowe i osobiste. Z kolei w biznesplanie istotne będzie znalezienie potwierdzenia, że planowana firma będzie generować zyski, które pozwolą na terminowe spłacanie rat zobowiązania.
Co jest najważniejsze w biznesplanie?
Gdy tworzymy biznesplan powinniśmy skupić się przede wszystkim na analizie finansowej. Jest to zdecydowanie najważniejszy element. Oceniamy, czy nakłady, jakie muszą zostać poniesione w związku z planowaną działalnością się zwrócą. W ten sposób oceniamy potencjał firmy i pomysłu na biznes – realne szanse i zagrożenia.
Marketing, reklama, sprzedaż – wizja rozwoju firmy.
Biznesplan jest analizą zasobów, mocnych stron, celów i planów, ale również zagrożeń i braków. Jeśli przygotujemy go nawet na własny użytek, to będziemy w stanie określić, czy planowane przedsięwzięcie będzie rentowne, czyli czy przyniesie nam zyski.
Dowiemy się, czy nasze plany są opłacalne, możemy też brać pod uwagę wszelkie tzw. czarne scenariusze i opracować dla nich plany awaryjne. Można śmiało powiedzieć, że biznesplan to mapa wraz kompasem, która prowadzi przedsiębiorcę po odpowiedniej ścieżce do obranego celu.
Bagatelizowanie znaczenia biznesplanu widoczne jest w szczególny sposób u młodych i niedoświadczonych przedsiębiorców. Uznają oni, że jego realizowanie na własny użytek to strata czasu. Jednak jak zaznaczają eksperci stworzenie takiego biznesowego planu, może okazać się bardzo pomocne dla każdego działającego, jak i planowanego przedsiębiorstwa.
Przede wszystkim weryfikujemy w nim naszą wiedzę odnośnie rynku, procesów zachodzących w ekonomii czy pojęć branżowych. Pamiętajmy również, że jest to sposobność na spojrzenie na nasz pomysł z dystansem, dzięki czemu lepiej i bez emocji ocenimy szanse jego realizacji.
Tworzenie biznesplanu a niezbędna wiedza
Aby przygotować biznesplan potrzebujemy pewnej ilości niezbędnej wiedzy i informacji. Przede wszystkim kluczowa będzie znajomość metod badania rynku oraz analizy i diagnozy ekonomiczno-finansowej.
Warto pamiętać, że jako przedsiębiorcy musimy wiele nauczyć się o kwestiach prawnych i finansowych firmy, a nie tylko zajmować się swoją specjalizacją, na której opiera się biznes. Zdobycie konkretnej wiedzy pojawia się już na etapie biznesplanu.
Każdego z niezbędnych elementów biznesplanu możemy się nauczyć. Dodatkowo możemy korzystać z dostępnych wzorów takich dokumentów, bazując na nich i dopasowując do własnych potrzeb. Zyskamy w ten sposób pogląd, jak powinien on wyglądać i łatwiej będzie nam sporządzić własny.
Jakie są korzyści związane z napisaniem biznesplanu?
- Możliwość dokładnego zaprezentowania swojego pomysłu na biznes.
- Możliwość znalezienia w swoim planie wszelkich zagrożeń, słabości oraz realnych szans.
- Możliwość uzyskania wsparcia finansowego dla planowanego przedsięwzięcia.
- Dokładne spisanie swojego planu działania.
- Możliwość wprowadzenia własnych mierników oceny rezultatów działalności.
- Większe możliwości przewidywania zmian zachodzących na rynku i przystosowywanie się do nich.
- Możliwość identyfikowania przegapionych okazji.
- Sprawdzanie zaangażowania współpracowników i członków zespołu w kreowanie marki.
BIZNESPLAN = SZANSE, CELE, NARZĘDZIA
Biznesplan i jego funkcje
Uznaje się, że istnieją dwie podstawowe funkcje biznesplanu:
- Wewnętrzna – wykorzystuje ten dokument jako element wewnętrznego planowania przedsiębiorstwa. Dzięki temu możliwe staje się odpowiednie i skuteczne zarządzanie.
- Zewnętrzna – jej celem jest wzbudzenie zainteresowania u potencjalnych inwestorów oraz pozyskanie środków niezbędnych do rozpoczęcia lub rozwoju działalności.
Uwaga! Prawidłowa konstrukcja biznesplanu gwarantuje, że będzie on jednocześnie spełniał obydwie funkcje.
Analiza rynku i jej znaczenie w biznesplanie
Jeśli zależy nam na wysokiej jakości naszego biznesplanu, to nie możemy zapominać o analizie rynku. Można właściwie powiedzieć, że powinien się on na niej skupiać. Niezbędne będzie również przemyślenie bardziej odległych, kilkumiesięcznych, czy kilkuletnich celów. W naszym planie zawieramy więc co chcemy osiągnąć, w jaki sposób to zrobimy, w jakim czasie i jakie będą koszty.
Stworzona przez nas analiza powinna być bardzo szczegółowa. Niezbędne jest zawarcie w niej odpowiedzi na podstawowe dla każdego przedsiębiorcy pytania, które będą wiele mówić o bieżącej lub planowanej firmie:
- Jaką mam wiedzę na temat mojego produktu lub usługi?
- Jaką sumę pieniędzy mogę przeznaczyć na swój rozwój?
- Jak wypada mój produkt na tle konkurencyjnych?
- Czy rynek nie jest przepełniony?
- Zależnie od jakości – jaką mogę zaproponować cenę?
- Jaki jest mój główny cel?
- Jakie poboczne cele prowadzą do głównego?
- W jaki sposób podejść do marketingu mojej działalności?
- Ilu potrzeba mi pracowników i ile mogę im zapłacić?
- Jaki zysk mogę osiągnąć krótkofalowo i długofalowo?
Biznesplan – w jaki sposób go napisać?
Kluczowe różnice w biznesplanach dotyczą branży, w jakiej ma być prowadzony biznes. Jednak istnieje grupa punktów wspólnych dla tego rodzaju dokumentów. W związku z tym nasze pisanie rozpocznijmy od planu, schematu, konspektu, dzięki czemu w czasie pisania nic nie pominiemy, zadbamy o szczegółowość, kolejność i porządek.
Budowa i elementy biznesplanu
Podstawy biznesplanu – jakie elementy powinien zawierać?
- Streszczenie, czyli opis przedsięwzięcia,
- wskazanie przedsiębiorstwa i branży – charakterystyka,
- produkty i/lub usługi,
- rynek i konkurencja,
- grupa docelowa,
- operacje – analiza finansowa, informacje i prognozy,
- marketing – strategia,
- harmonogram realizacji zadań,
- rozplanowanie zatrudnienia i organizacji firmy,
- podsumowanie.
- Załączniki.
Opis przedsięwzięcia czyli streszczenie
Jest to wizytówka naszego biznesplanu i zebranie razem wszystkich najważniejszych informacji. Nie możemy bowiem zapominać, że rolą biznesplanu jest zainteresowanie potencjalnych inwestorów naszym przedsięwzięciem. Ważne jest więc to, co przeczyta już na samym początku i czy nasze plany wydadzą się sensowne i opłacalne.
To od streszczenia zależy, czy osoba która otrzyma nasz biznesplan przejdzie do jego dalszej części. Warto więc w szczególny sposób zadbać o ten element. Musi on być precyzyjny i bardzo staranny. Kluczowe jest również, aby znalazły się w nim odpowiednie elementy, konkretne informacje:
- nazwa przedsiębiorstwa oraz nazwiska właścicieli,
- cel biznesplanu,
- cele, wizja i misja firmy,
- jaka była motywacja do założenia firmy,
- co szczególnie wyróżnia planowane przedsięwzięcie,
- kwalifikacje oraz doświadczenie, jakie posiada kierownictwo firmy,
- koncepcja rozwoju przedsiębiorstwa,
- jakie są potrzeby finansowe,
- jakie są przewagi konkurencyjne,
- opis produktów i usług oraz rynków zbytu,
- przewidywane zyski, prognozy sprzedażowe oraz koszta,
- określenie grupy docelowej dla produktów/ usług.
Ważne! Streszczenie biznesplanu powinno się napisać dopiero, gdy cały biznesplan jest już gotowy. Wówczas posiadamy komplet niezbędnych danych które możemy odpowiednio streścić. Przyjmuje się, że streszczenie powinno mieć długość minimalnie jednej strony A4 a maksymalnie 4. Jego treść powinna być zwięzła i konkretna, aby czytelnik się nie znudził. Kluczowe jest również pisanie w sposób zrozumiały dla każdej osoby, nawet jeśli nie posiada ona specjalistycznej wiedzy w danej dziedzinie.
Charakterystyka przedsiębiorstwa/ branży
Jest to część biznesplanu, w której umieszczamy wszystkie najważniejsze informacje na temat naszej firmy. Znaleźć się tu powinny m.in. nazwa, forma prawna, lokalizacja, dane kontaktowe, dane właścicieli, przedmiot prowadzonej działalności, oraz cele jakie zamierzamy osiągnąć w przyszłości.
Bardzo cenne może okazać się przywołanie również historii powstania i rozwoju naszej firmy (jeśli staramy się o środki na jej rozwój), można wymienić posiadane certyfikaty, nagrody i zasoby kadry zarządzającej. Nowe na rynku firmy powinny skupić się na tym, co udało się dotąd osiągnąć, można więc zawrzeć informację o uzyskanych pozwoleniach czy posiadanym lokalu.
Opis produktów/usług
W tym dziale należy umieścić informacje odnośnie tego, czym dokładnie zajmuje się nasza firma, jaka jest podstawa jej działalności, czyli opis produktu lub usługi. Pod uwagę bierzemy rodzaj usługi lub produktu, nazwę, najbardziej istotne cechy, koszt produkcji, sugerowaną cenę, posiadane prawa autorskie i patenty oraz środki dystrybucji.
Korzystne może być tu porównanie naszego produktu na tle konkurencyjnych, istotna będzie jego wartość dla klienta. Możemy też opisać proces produkcji i nasze plany związane z unowocześnieniem.
W tym miejscu, w każdym profesjonalnym biznesplanie produktowym powinna znaleźć się odpowiednia ilustracja, która będzie obrazować wygląd naszego produktu, oraz pozwoli wskazać na jego sposób działania.
Rynek i konkurencja
Ważnym elementem biznesplanu jest analiza rynku. Określamy w niej, oceniamy i zbieramy informacje o otoczeniu, w jakim będzie działała nasza firma. Znaczenie ma tu dokładna branża, wielkość rynku, czy zwyczaje jakie na nim panują.
Warto pamiętać, że przeprowadzenie badania rynku z dużą dokładnością i rzetelnością, będzie jednocześnie stanowiło dla nas informacje o tym, czy nasza oferta, w postaci konkretnych usług lub produktów znajdzie nabywców. W ten sposób możemy ocenić, czy inwestycja ma przyszłość i czy opłaca się w nią inwestować.
Oceniamy również cechy naszych potencjalnych klientów – to kim są, ile zarabiają, jakie są ich potrzeby oraz jaka jest ich szacunkowa liczba. Analiza rynku ma duże znaczenie zarówno dla przedsiębiorcy, jak i inwestora, gdyż powinni oni znać otoczenie, w jakim mają działać.
Elementem biznesplanu jest również analiza konkurencji. Prezentujemy tu jej pozycję rynkową, słabe oraz mocne strony, pojawia się również ocena zagrożenia w stosunku do naszego przedsiębiorstwa.
Na tym etapie powinniśmy skupić się na dwóch grupach konkurencji. Pierwsza z nich to konkurencja bezpośrednia, czyli taka która oferuje klientom dokładnie ten sam produkt lub usługę. Druga natomiast to konkurencja potencjalna, czyli taka, która zaspokaja te same potrzeby klientów w inny sposób.
Najważniejszym elementem będzie tu dotarcie do tego, co sprawia, że nasz produkt jest unikalny i przewyższa konkurencję. Co sprawi, że klienci wybiorą nas? Co daje nam przewagę konkurencyjną?
Jest to również doskonałe miejsce na zawarcie analizy SWOT przedsiębiorstwa. Zaprezentuje ona mocne i słabe strony naszej firmy, jak również szanse i zagrożenia jakie się w niej pojawiają.
Grupa docelowa
Musimy określić do jakiej grupy docelowej będzie kierowana nasza oferta. Ważne jest poznanie jej struktury i siły nabywczej. Istotne jest tu zdefiniowanie samego klienta – kim jest, jakie ma zainteresowania, wykształcenie, w jakim jest wieku i jakie są jego potrzeby. Określamy grupę zainteresowań naszego rynku docelowego. W ten sposób poznajemy naszych przyszłych klientów i łatwiej możemy kierunkować do nich naszą strategię marketingową.
Analiza finansowa
Z całą pewnością jeśli nasz biznesplan jest przeznaczony dla inwestorów, to właśnie będzie jedna z sekcji, która najbardziej ich zainteresuje. Dowiedzą się z niej, jaki w przybliżeniu jest nasz plan działania, jakie jest ryzyko i na jakie zyski mogą liczyć. Właśnie na podstawie analizy finansowej można z dużą dokładnością stwierdzić, czy planowany biznes ma szansę na odniesienie sukcesu na rynku.
Musimy tu zawrzeć wszelkie informacje finansowe o naszej firmie. Plan finansowy powinien zawierać:
- perspektywy sprzedażowe,
- nakłady finansowe,
- prognozy zysków i strat.
Ponadto cenne będą informacje dotyczące źródeł finansowania naszej działalności, obecne oraz przyszłe zapotrzebowanie kapitałowe, analizy progu rentowności. Jeśli z kolei nasza firma już na rynku istnieje, to także sprawozdania historyczne.
Analiza finansowa powinna obejmować dwa najbliższe lata działania przedsiębiorstwa. Można rozpatrywać ją w ujęciu kwartalnym lub miesięcznym.
Strategia marketingowa
Strategię marketingową koniecznie powinniśmy zawrzeć w naszym biznesplanie. Będzie to bardzo istotny element. Przede wszystkim prezentujemy w nim, w jaki sposób i poprzez jakie działania chcemy doprowadzić do sprzedaży konkretnych produktów lub usług.
Znaleźć się tu muszą szczegółowe informacje o planowanych do zastosowania narzędziach, dzięki którym dotrzemy do klientów. Znaczenie będzie miała również cena, forma promocji i reklamy oraz kanały dystrybucji.
Powinniśmy również pamiętać o oszacowaniu budżetu na cele reklamowe.
Harmonogram realizacji zadań
Pośród kolejnych elementów biznesplanu ogromne znaczenie będzie miał również harmonogram naszych planów i działań, jakie będziemy podejmować. Pozwoli to na skutecznie uniknięcie chaosu i losowej realizacji zadań, co mogłoby doprowadzić do upadku nawet bardzo obiecujący projekt. Uwzględnijmy:
- cele oraz terminy ich planowanej realizacji,
- narzędzia niezbędne do ich osiągnięcia,
- zewnętrzne czynniki wpływające na osiągnięcie celu lub na same narzędzia.
Pamiętajmy, że w czasie naszej pracy terminy realizacji poszczególnych celów mogą ulegać zmianie i jest to całkowicie normalne. Same cele również mogą się zmienić. Wówczas wprowadzamy modyfikacje do swoich planów biznesowych.
Zatrudnienie i organizacja firmy
Ważną częścią każdej firmy są jej pracownicy. Dlatego w biznesplanie warto zawrzeć informacje o nich, ich kompetencjach i stanowiskach. Opiszmy również strukturę organizacyjną firmy, która w dokładny sposób będzie wskazywać na sposób jej działania.
W załącznikach możemy umieścić Cv kluczowych pracowników. Niezbędne jest tu również wskazanie ilości wspólników jeśli nasza firma ma stanowić spółkę. Kolejną kwestią, która powinna znaleźć się właśnie w tym dziale jest informacja o tym, czy np. będziemy korzystać z usług zewnętrznych firm, czyli z tzw. outsourcingu, w zakresie księgowości czy prawa. Opis tych kwestii będzie rzucał wyraźne światło na sposób zarządzania i funkcjonowania całej organizacji. Przy inwestycjach ma to duże znaczenie.
Podsumowanie
Zbieramy tutaj uzyskane w poprzednich działach informacje, formując je w zgrabną całość. Jeśli nasz biznesplan powstał w celu uzyskania dotacji i czy pozyskania inwestora, to właśnie tutaj możemy skutecznie zachęcić go do zainteresowania naszym biznesem. W związku z tym ,w tym właśnie miejscu, zwracamy szczególną uwagę na możliwe do osiągnięcia korzyści.
Ponadto w podsumowaniu należy zamieścić informacje o tym, co najbardziej może zagrozić planowanemu przedsięwzięciu. Takie ich zestawienie pozwala skutecznie i rzetelnie ocenić, inwestorowi, jakie podejmuje ryzyko.
Załączniki
Dodatkowym elementem biznesplanu są załączniki, które uzupełnią główny materiał. Musimy je razem zebrać na zakończenie pracy. Zależnie od branży, pomysłu na biznes i wielu innych czynników, z pewnością załączniki będą się różnić pomiędzy sobą. Mogę się pośród nich znaleźć np.:
- wyniki przeprowadzonych badań rynkowych,
- słowniczek terminów, jakie wykorzystuje się w branży działania przedsiębiorstwa,
- techniczna specyfikacja produktu,
- życiorysy zawodowe kadry zarządzającej oraz kluczowych pracowników,
- dane patentowe,
- materiały reklamowe, z których korzysta firma,
- kopie dokumentów oraz umów, które mogą być ważne dla oceny przedstawionego biznesplanu,
- listy referencyjne pochodzące od osób trzecich,
- umowy zawarte z najważniejszymi partnerami biznesowymi.
Jakimi zasadami kierować się aby napisać dobry biznesplan?
- Przeanalizuj swój pomysł na biznes – czy ma on szansę powodzenia?
- Przygotuj dokładną strukturę dla swojego biznesplanu i uzupełnij niezbędne informacje.
- Wybierz najważniejsze informacje i zbierz je razem. Zastanów się co będzie ważne dla potencjalnego inwestora lub banku.
- Niech zebrane przez Ciebie dane będą przygotowane w zrozumiały i przystępny dla czytelnika sposób.
- Wypunktuj najważniejsze informacje na temat swojego planu biznesowego.
- Umieszczaj informacje w odpowiednich blokach tematycznych i pilnuj przejrzystej struktury tekstu.
- Pokaż osobie trzeciej, może to być doradca lub znajomy i zapytaj, czy uważa, że coś wymaga poprawy lub uzupełnienia.
Długość biznesplanu
Z całą pewnością informacji, jakie chcemy zawrzeć w naszym biznesplanie i przekazać potencjalnemu inwestorowi jest bardzo wiele. Jednak musimy pamiętać, że nie piszemy encyklopedii, oraz że nadmiaru informacji nikt nie przeczyta. To może wręcz odstraszyć. To jeśli chodzi o ogólne zasady. Jaką jednak długość przewiduje się dla biznesplanu?
Nie można dokładnie określić długości biznesplanu, bo będzie ona zależna od wielu czynników. Pilnujmy, aby całość była spójna i przejrzysta i aby znalazły się w nim wszystkie najważniejsze dla potencjalnego inwestora informacje. Może to więc być zarówno 10, jak i 40 stron.