Opłacanie podatku dochodowego jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy. Jednak dokładne związane z tym zasady zależne są od tego, jaką formę opodatkowania wybierzemy już na samym początku naszej działalności. Wypełniając druk CEIDG-1, który służy do zarejestrowania firmy, decydujemy o sposobie rozliczania się z urzędem skarbowym, a istnienie naszej firmy jest do tego organu podatkowego z automatu zgłaszane.
Z punktu widzenia przedsiębiorcy kluczowe informacje dotyczą więc tego, czym dokładnie jest podatek dochodowy, kiedy i w jaki sposób powinien być opłacany, oraz z jakich form opodatkowania może skorzystać i jakie niesie to za sobą konsekwencje. Dopiero uzyskując taką wiedzę, będziemy w stanie wybrać najlepsze i najbardziej korzystne rozwiązanie dla siebie.
Spis treści
Podatek dochodowy – co to takiego?
Każda osoba fizyczna osiągająca dochód w konkretnym roku, ma obowiązek rozliczenia się z urzędem skarbowym. Osoby zatrudnione, na podstawie otrzymanego od pracodawcy PIT-11 muszą złożyć odpowiednie zeznanie podatkowe, we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania urzędzie skarbowym. Czy jednak zdajemy sobie sprawę, jak takie rozliczenia wyglądają, gdy stajemy się przedsiębiorcami?
Wysokość dochodu w roku podatkowym nie ma znaczenia. W większości przypadków niezbędne będzie bowiem zapłacenie podatku dochodowego. PIT – takim mianem określa się go w Polsce, to skrót od angielskich słów Personal Income Tax, czyli podatek od dochodów osobistych.
Warto również wiedzieć, że w Polsce obowiązują dwa rodzaje podatku dochodowego. Wspomniany już PIT to podatek płacony przez osoby fizyczne. Jednak wyróżniamy również CIT, który jest podatkiem dochodowym od osób prawnych.
Podatek PIT jest regulowany przez Ustawę o podatku od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 roku. Dodatkowo w niektórych przypadkach niezbędne jest korzystanie z uproszczonej, zryczałtowanej formy opłacania podatku dochodowego. W takim wypadku kolejne regulacje znajdują się w Ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne z dnia 20 listopada 1998 roku.
Kto musi opłacać podatek dochodowy?
Jak już wspomnieliśmy jest to obowiązek właściwie każdego podatnika, osoby fizycznej. Płacą go zarówno osoby zatrudnione, jak i te prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, czy będące wspólnikami w spółkach cywilnych lub spółkach osobowych.
Podatek dochodowy zapłacimy, gdy jesteśmy zatrudnieni na umowę o pracę, umowę zlecenie czy umowę o dzieło, jako emeryci i renciści, a także jako przedsiębiorcy.
Który urząd skarbowy?
Rozliczaniem kwestii podatkowych zajmuje się Urząd Skarbowy. W przypadku, gdy zobowiązani jesteśmy do opłacania podatku PIT, to dokonujemy tego w urzędzie odpowiednim dla naszego miejsca zamieszkania. Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku CIT – tutaj konieczne jest wybranie urzędu odpowiedniego, ze względu na siedzibę spółki kapitałowej.
Jak opłacamy podatek dochodowy?
Obowiązkowe w większości przypadków jest opłacanie tzw. zaliczki na podatek dochodowy. Odprowadza się je do urzędu przez cały rok w formie odpowiednio wyliczonych wpłat miesięcznych lub kwartalnych. Dzięki temu po podsumowaniu roku i wykonaniu rozliczenia rocznego, kwota podatku do zapłacenia nie będzie dla nas przytłaczająca.
Zaliczka na podatek dochodowy powinna być zawsze opłacona do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, który aktualnie rozliczamy, lub do 20 dnia miesiąca następującego po zakończonym kwartale. Jednak od tej zasady również znajdziemy wyjątki. Jeśli rozliczamy się na podstawie karty podatkowej, to obowiązek opłacenia zaliczki mamy do 7 dnia każdego miesiąca.
Kim jest osoba fizyczna?
W polskim prawodawstwie nie istnieje jednorodna definicja, która wyjaśniałaby kim jest osoba fizyczna. Jednak możemy określić, że jest to każdy z nas od momentu swoich narodzin, aż do śmierci.
Idąc dalej w prawie podatkowym znajdujemy informację, że działalność gospodarcza jest działalnością zarobkową, prowadzoną jako jednoosobowa lub też jako spółka. Określone zostają również rodzaje takiej działalności. Zaliczyć do niej możemy: działalność budowlaną, wytwórczą, handlową, usługową, obejmującą wykorzystanie rzeczy, oraz wartości niematerialnych i prawnych, a poza tym opierającą się na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż.
Obowiązek podatkowy
Każda osoba osiągająca dochód zobowiązana jest do opłacania podatku dochodowego. Konieczność ta określana jest właśnie mianem obowiązku podatkowego. Może on być ograniczony lub nieograniczony. Co to oznacza?
Obowiązek ograniczony obejmuje opodatkowanie dochodów, które osiągnięte zostały na terenie Polski. Pojawia się on w przypadku osób, które na terenie polski nie mieszkają, jednak właśnie tutaj osiągnęły dochód. Wówczas są one zobowiązane do odprowadzenia podatku dochodowego od tych konkretnych dochodów.
Z kolei obowiązek nieograniczony jest opcją, w której opodatkowane zostają wszystkie osiągnięte dochody, osób mieszkających na terenie Polski. Zgodnie z treścią ustaw podatkowych miejscem zamieszkania jest to, w którym występuje centrum interesów osobistych bądź gospodarczych danej osoby, lub też przebywa ona na terenie kraju dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Jeśli chodzi o przedsiębiorców, to podatkowi PIT polegają wszystkie osoby, które prowadzą działalność jako jednoosobową działalność gospodarczą, spółkę cywilną, spółkę jawną, spółkę komandytową czy spółkę partnerską. Pozostałe rodzaje spółek będą podlegać podatkowi CIT.
Wybór odpowiedniej formy opodatkowania w działalności gospodarczej
Każdy przedsiębiorca składając wniosek do CEIDG o zarejestrowanie działalności musi zdecydować o formie opodatkowania swoich dochodów. Mimo iż wyróżniamy aż 4 możliwości, to nie zawsze każda z nich będzie równie dostępna.
Do wyboru mamy skalę podatkową, czyli opodatkowanie na zasadach ogólnych, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz kartę podatkową.
Jeśli wyboru nie dokonaliśmy składając wniosek do CEIDG, to istnieje jeszcze możliwość złożenia oświadczenia do naczelnika urzędu skarbowego. Jednak jeśli nie dopełnimy tych formalności, czyli nie oznaczymy w CEIDG formy opodatkowania, ani nie złożymy oświadczenia w US, to będziemy opodatkowani na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej.
Warto pamiętać, że decyzję możemy zmienić, jednak termin upływa 20 lutego, czyli w miesiącu następującym po pierwszym miesiącu w danym roku podatkowym, w którym nastąpił przychód. Nasz wybór będzie obowiązywał wówczas przynajmniej przez cały rok, a jeśli nie wprowadzimy zmian, to pozostanie tak na kolejne lata.
Oprócz tego wybieramy również sposób opłacania zaliczek na podatek dochodowy. Zależnie od konkretnych warunków naszej działalności możemy zdecydować się na formę comiesięczną, cokwartalną lub na zaliczki uproszczone.
Skala podatkowa, czyli rozliczanie podatku dochodowego na zasadach ogólnych
Decydując się na ogólne zasady opodatkowania, to jaki podatek będziemy płacić będzie uzależnione od naszego dochodu. Tak więc wyznacznikiem będzie tu przychód, jaki osiągniemy z prowadzonej działalności gospodarczej, pomniejszony odpowiednio o koszt jego uzyskania.
Dochód = przychód – koszty uzyskania przychodu
Niezbędne dane uzyskamy z ewidencji, którą każda firma musi prowadzić. O tym w jaki sposób będzie ona wyglądać decyduje forma prowadzonej działalności oraz forma rozliczeń. Wówczas wybiera się albo podatkową księgę przychodów i rozchodów (KPiR) lub w przypadku ryczałtu ewidencję przychodów.
Obowiązują tu dwa progi podatkowe. Wynoszą one odpowiednio 17% oraz 32%, a to według jakiej stawki się rozliczamy zależeć będzie od osiągniętych dochodów.
Ta forma rozliczenia ze skarbówką przewiduje konieczność odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy w ujęciu miesięcznym lub kwartalnym. Część przedsiębiorców kwalifikuje się do możliwości opłacania zaliczek uproszczonych. Dzięki zaliczkom, płaconym regularnie, przy rozliczeniu rocznym kwota podatku nie będzie dla nas przytłaczającym zaskoczeniem.
Wysokość zaliczki na podatek dochodowy należy obliczać zgodnie z art. 27 ust. 1B ustawy o PIT.
W przypadku osób fizycznych niektóre dochody są wyłączone z konieczności opodatkowania podatkiem progresywnym. Zaliczamy do nich:
- przychody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości,
- spadki oraz darowizny,
- dochody uzyskane z odsetek na kontach osobistych,
- odsetki od pożyczek udzielanych prywatnie,
- dochody z działalności gospodarczej, która pozostaje opodatkowana ryczałtem ewidencjonowanym, kartą podatkową, lub podatkiem liniowym.
Zalety rozliczeń na podstawie skali podatkowej:
- podatnik ma możliwość korzystania z ulg oraz odliczeń proponowanych przez rząd,
- kwota wolna od podatku – ma zastosowanie jeśli nie przekroczymy progu podatkowego,
- przywilej rozliczeń przeznaczony dla osób samotnie wychowujących dzieci,
- możliwość dokonywania wspólnych rozliczeń z małżonkiem,
- podatnik ma możliwość obniżania swojego przychodu, o koszty, jakie poniósł w celu ich uzyskania.
Wady rozliczeń w oparciu o skalę podatkową:
- po przekroczeniu progu podatkowego brak kwoty zmniejszającej podatek,
- wysoki drugi próg podatkowy,
- obowiązek prowadzenia dokładnie określonej ewidencji księgowej.
Rozliczenia w przypadku podatku liniowego
Podatek liniowy jest również jedną z popularniejszych form opodatkowania. W jego przypadku opłacamy należność do US w stałej wysokości 19%. Jest to jedyna obowiązująca tutaj stawka i nie ma znaczenia wysokość osiągniętego dochodu.
Taka forma opodatkowania przeznaczona jest dla osób prowadzących działalność gospodarczą lub dla osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej. Warto tu jednak zaznaczyć, że jeśli profil naszej działalności jest pozarolniczy, to pojawiają się również pewne ograniczenia.
Na podatek liniowy nie mogą zdecydować się przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy – dotyczy to takich samych czynności, jakie podatnik lub przynajmniej jeden z jego wspólników wykonuje lub wykonywał w roku podatkowym w stosunku pracy lub w spółdzielczym stosunku pracy. Wówczas na podatek liniowy można się zdecydować dopiero po upływie roku. Jeśli jednak zakres usług różni się od tych realizowanych na podstawie umowy, to można rozliczać się podatkiem liniowym.
Podatek liniowy ma jedną przodującą zaletę. Mianowicie, jest to rozwiązanie korzystne dla osób uzyskujących większe dochody, przewyższające kwotę 85 tys zł rocznie. Wynika to z faktu, że niezależnie od uzyskanego dochodu opłacają oni podatek w wysokości 19%.
Pośród wad podatku liniowego wymienia się z kolei:
- brak możliwości wspólnych rozliczeń z małżonkiem,
- brak kwoty wolnej od podatku,
- brak ulg podatkowych.
Podatnicy decydujący się na rozliczanie się z US na podstawie podatku liniowego, mają obowiązek prowadzenia księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej. Z kolei rozliczenie roczne przedkłada się do fiskusa na formularzu PIT-36L.
Jedyne obowiązujące tutaj ulgi to wpłaty na IKZE, oraz osiągane z tytułu pracy poza granicami kraju.
Rozliczenia na podstawie ryczałtu ewidencjonowanego
Kolejną, choć nieco mniej popularną formą opodatkowania działalności gospodarczej jest ryczałt ewidencjonowany. Jego cechą charakterystyczną jest to, że w tym wypadku podatek opłacany jest od całości osiąganego przychodu, co oznacza, że nie pomniejsza się go o koszty jego uzyskania.
Jest to rozwiązanie przeznaczone w większości przypadków, dla tzw. małych podatników. Dlaczego? Otóż jeśli chcemy, aby nasza działalność była rozliczana na podstawie ryczałtu ewidencjowanego, to przychody osiągnięte w bieżącym roku podatkowym nie mogą przekroczyć kwoty 150 000 euro.
Podatek w formie zryczałtowanej nie jest przeznaczony dla każdego.
- Przede wszystkim, podobnie jak w podatku liniowym, tak i tutaj nie ma możliwość wyboru tej formy opodatkowania, jeśli świadczymy usługi na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy.
- Dodatkowo ograniczenia w kwestii ryczałtu pojawiają się, jeśli prowadzimy działalność wspólnie z małżonkiem, lub mamy taki sam rodzaj działalności co małżonek.
- Z możliwości opłacania podatku zryczałtowanego wykluczeni są również podatnicy zajmujący się produkcją wyrobów, które obejmuje podatek akcyzowy – jednak tutaj pojawia się wyjątek w postaci energii elektrycznej, pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii.
- Ryczałt nie ma także zastosowania w przypadku prowadzenia apteki, lombardu lub kantoru.
- Kolejne wykluczenie obejmuje handel częściami do pojazdów mechanicznych.
- Ponadto taka forma rozliczeń nie jest przeznaczona dla osób realizujących wolne zawody – tutaj wyjątkiem są: dentyści, lekarze, pielęgniarki, położne czy tłumacze.
- Nie wolno w ten sposób rozliczać się również z pożyczek udzielanych pod zastaw.
- Pozostałe wykluczenia dostępne są w załączniku nr 2 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Podobnie, jak w opisywanych powyżej formach opodatkowania, tak również w przypadku ryczałtu, wybranie takiego rozwiązania należy zgłosić do US. Jeśli na początku roku podatkowego nie dokonamy zmiany naszego wyboru, to będzie to dla nas obowiązujące przez cały kolejny rok bez możliwości zmiany.
Roczne rozliczenie w przypadku ryczałtu ewidencjowanego realizowane jest na formularzu PIT-28. Dodatkowo należy pamiętać, że nie ma tu możliwości dokonywania wspólnych rozliczeń z małżonkiem, nie obowiązują preferencyjne warunki dla osób samotnie wychowujących dziecko. Mimo to będziemy dysponować możliwością odliczenia pozostałych dostępnych ulg, z wyjątkiem ulgi na dziecko.
Kluczowe znaczenie mają w tym wypadku również stawki, obowiązujące w ryczałcie ewidencjonowanym, dla rozliczeń z urzędem skarbowym. Bardzo ważne jest ich odpowiednie dopasowywanie. Co istotne jeden przedsiębiorca może rozliczać się kilkoma stawkami ryczałtu lub tylko jedną, zależnie od konkretnych potrzeb swojej działalności.
W roku 2021 pojawiły się zmiany w stawkach podatku w przypadku ryczałtu ewidencjowanego. Obecnie obowiązuje osiem stawek. Są to odpowiednio: 17%, 15%, 12,5%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3%, 2%.
Z dniem 1 stycznia 2021 w życie weszły zmiany wprowadzające nowe stawki, oraz dokonano również rozszerzenia pojęcia wolnych zawodów, co skutkuje tym, że więcej osób zyskuje możliwość korzystania z podatku w takiej właśnie formie.
Zmiana pojawiła się również w kwestii limitu przychodów, które decydują o możliwości skorzystania z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym. Również nowy limit przychodów uprawnia do opłacania zaliczek w formie kwartalnej.
Szczegóły dotyczące nowelizacji i uprawnienia do odpowiednich stawek wyszczególnione są w ustawie z dnia 28 listopada 2020 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw. Treść nowelizacji znajduje się tutaj.
Rozliczenia na podstawie karty podatkowej
Czwarta możliwa forma opodatkowania działalności gospodarczej to karta podatkowa. Jednak w tym wypadku pojawia się sporo ograniczeń. Nie jest to również rozwiązanie dla każdego biznesu. Znajduje ono jednak zastosowanie w konkretnych branżach, w szczególnych rodzajach działalności, które muszą być odpowiedniej wielkości i gwarantować wskazywane warunki prowadzenia.
Aby dokładnie zapoznać się z warunkami i możliwościami, jakie gwarantuje ta forma opodatkowania działalności gospodarczej, należy sięgnąć do załącznika nr 3 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. W tym miejscu znajdziemy również szczegółowe wysokości stawek dla określonej działalności gospodarczej.
W przypadku karty podatkowej, stawka podatku, jaki będziemy opłacać nie jest uzależniona od wysokości dochodu. Wpływają na nią natomiast:
- rodzaj prowadzonej działalności,
- ilość zatrudnionych pracowników,
- liczba mieszkańców, w miejscowości, w której prowadzimy działalność.
Karta podatkowa może być korzystną formą rozliczenia z fiskusem, jednak abyśmy mieli możliwość wybrania właśnie takiego rozwiązania, konieczne jest spełnienie określonych warunków. Zaliczamy do nich:
- do prac, jakie są realizowane przez naszą firmę, nie możemy zatrudniać osób na podstawie umów zlecenie lub o dzieło,
- prowadząc działalność nie możemy korzystać z usług innych firm, jednak wyjątek stanowią usługi specjalistyczne,
- nasz małżonek nie może prowadzić swojej działalności w takim samym zakresie, jednak możemy prowadzić działalność wspólnie,
- karta podatkowa wskazuje ilość osób, jaką możemy zatrudnić i nie wolno nam jej przekraczać.
Jak uzyskać możliwość rozliczania się w formie karty podatkowej?
Jeśli nasz wybór w kwestii formy opodatkowania pada właśnie na kartę podatkową, to niezbędne jest złożenie wniosku do naczelnika urzędu skarbowego. W tym celu wykorzystać należy formularz PIT-16. Wniosek może również zostać dołączony do wpisu do CEIDG.
Pamiętajmy, że jeśli chcemy korzystać z karty podatkowej, to złożenie wniosku jest niezbędne. Wynika to z faktu, że to właśnie w gestii naczelnika US leży ustalenie wysokości podatku dochodowego, jaki będziemy musieli opłacać. Oczywiście jeśli zostanie on przez niego uwzględniony.
Możliwe jest również otrzymanie decyzji odmownej, gdy uznane zostanie, że nie istnieją podstawy do opodatkowania kartą podatkową.
Jeśli będziemy korzystać właśnie z karty podatkowej, to rozliczenie roczne będzie trzeba złożyć na formularzu PIT-16a. W porównaniu do innych form opodatkowania, mamy tu jednak do czynienia z innym nieprzekraczalnym terminem, gdyż konieczne jest jego złożenie w US do 31 stycznia.
W karcie podatkowej nie mamy takich przywilejów jak rozliczenia wspólnie z małżonkiem, rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jak również nie ma możliwości odliczania ulg. Przysługuje nam jednak możliwość odliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Zaliczki na podatek dochodowy
Konieczność opłacania zaliczek na podatek dochodowy występuje we wszystkich formach opodatkowania. Jednak to jak będzie to wyglądać w praktyce, uzależnione jest właśnie od tego, jak się rozliczamy.
W skali podatkowej konieczne jest odpowiednie wyliczenie zaliczek i ich opłacanie w formie miesięcznej, kwartalnej lub uproszczonej. W karcie podatkowej wysokość zaliczek określana jest przez naczelnika urzędu skarbowego. W podatku liniowym i przy ryczałcie ewidencjonowanym również możliwe jest opłacanie miesięczne lub kwartalne, według określonych zasad.
Warto jednak pamiętać, że karta podatkowa wyróżnia się nieco innymi terminami. W jej wypadku zaliczki muszą być opłacane do 7 dnia każdego miesiąca, następującego po rozliczanym, a nie jak w przypadku innych form opodatkowania do 20.
