BHP- bezpieczeństwo i higiena pracy- jakie obowiązki ma pracodawca w tym zakresie?

Zgodnie z zapisami Kodeksu Pracy na barkach pracodawcy spoczywa odpowiedzialność za bezpieczeństwo oraz higienę pracy w prowadzonym przez niego zakładzie. Poziom tej odpowiedzialności i obowiązków nie ulega zmianie w wyniku obowiązków ciążących na pracownikach, czy powierzeniu wykonywania zadań służby BHP specjalistom spoza zakładu pracy. Jak więc wyglądają najważniejsze zadania pracodawcy i na co musimy przygotować się jako przedsiębiorcy?

Jak rozumieć zadania z zakresu BHP? Przede wszystkim pracodawca powinien w odpowiedni sposób ochraniać zdrowie oraz życie osób, które zatrudnia. W tym kontekście konieczne jest zapewnienie bezpieczeństwa oraz higieny w czasie wykonywania obowiązków zawodowych.

Podstawą prawną, która w sposób precyzyjny określa prawa oraz obowiązki pracodawcy z zakresu BHP jest Kodeks Pracy, a dokładnie artykuł 207. Oprócz tego pod uwagę należy brać przepisy wykonawcze, czyli rozporządzenia wydawane na ich podstawie. Są to m.in. rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy BHP dotyczące wykonywania prac w różnych branżach.

Co wchodzi w skład obowiązków BHP pracodawcy?

Podstawowe obowiązki pracodawcy z zakresu BHP zawarte są we wspomnianym już art. 207 Kodeksu pracy. Wymienia on przede wszystkim poniższe elementy:

1. Organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
2. Zapewnienie przestrzegania w zakładzie przepisów oraz zasad bhp, wydawanie poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowanie wykonania tych poleceń,
3. Reagowanie na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowanie środki podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,
4. Zapewnienie rozwoju spójnej polityki, zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,
5. Uwzględnianie ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w zakresie podejmowanych działań profilaktycznych,
6. Zapewnianie wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
7. Zapewnianie wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy

źródło Kodeks Pracy artykuł 207 §1

Bezpieczeństwo i higiena pracy w firmie a obowiązki pracodawcy

Obowiązki, jakie prawo nakłada na pracodawcę są kluczowe z punktu widzenia bezpieczeństwa zdrowia oraz życia jego pracowników. Każdy pracodawca/ przedsiębiorca decydujący się na zatrudnienie pracowników powinien o nich bezwzględnie pamiętać.

Podstawowym zadaniem pracodawcy jest obowiązek chronienia zdrowia oraz życia swoich pracowników gwarantując im wykonywanie obowiązków zawodowych w sposób bezpieczny i higieniczny. W tym celu należy w odpowiedni sposób wykorzystywać najnowsze osiągnięcia naukowe i technologiczne.

Obowiązek informacyjny. Oznacza to, że pracodawca ma obowiązek przekazania swoim pracownikom niezbędnych informacji z zakresu BHP w firmie. Zalicza się do nich:

• Informacje dotyczące zagrożeń dla zdrowia i życia, jakie występują w zakładzie pracy, czy też na poszczególnych stanowiskach pracy.
• Pracownik musi zostać również poinformowany, w jaki sposób powinien postępować, jeśli dojdzie do awarii.
• Pracodawca informuje pracownika, jakie działania zapobiegawcze i ochronne zostały podjęte, aby wyeliminować lub ograniczyć wymienione wcześniej zagrożenia.
• Konieczne jest również przekazanie informacji dotyczącej tego, którzy z pracowników są wyznaczeni do udzielenia pierwszej pomocy oraz kto wykonuje poszczególne działania związane z zwalczaniem pożarów czy też ewakuacją pracowników.

Samo przekazanie niezbędnych informacji pracownikom, w kryzysowych sytuacjach może skutkować znacznie szybszym i bardziej zdecydowanym działaniem, co w sposób pozytywny wpłynie na poziom bezpieczeństwa poszczególnych osób.

Nieco inaczej podejść do swoich obowiązków muszą pracodawcy, w sytuacji, gdy w jednym miejscu, w tym samym czasie pracować będą pracownicy zatrudniani przez różnych pracodawców. Może to być np. budowa, na której jednocześnie pracują dwie ekipy. W takiej sytuacji obowiązki pracodawcy w zakresie BHP określane są przez artykuł 208 Kodeksu Pracy. Należą do nich:

• Współpraca pomiędzy pracodawcami.
• Wyznaczenie koordynatora, który będzie sprawował nadzór nad bezpieczeństwem oraz higieną pracy wszystkich osób, które zatrudnione są w jednym miejscu.
• Niezbędne jest również ustalenie określonych zasad współdziałania, pośród których znajdą się m.in. zasady postępowania jeśli dojdzie do sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia pracowników.
• Istotna jest również komunikacja pomiędzy pracodawcami, jak również pomiędzy pracodawcami oraz pracownikami. Konieczne jest bowiem wzajemne informowanie się o działaniach, jakie będą podejmowane w związku z zapobieganiem zagrożeniom zawodowym, które mogą pojawiać się w czasie realizowania konkretnych prac.

Kluczowe jest tu wyznaczenie koordynatora, czyli osoby, która będzie zapewniać jednolity nadzór i stanowić gwarancję, że przepisy bhp w miejscu realizowania prac będą w pełni respektowane. Powyższe elementy, łącznie z wyznaczeniem odpowiedniego koordynatora powinny mieć miejsce zanim rozpocznie się realizowanie prac.

Koordynator jest tu rodzajem łącznika, osoby, która synchronizuje ze sobą działanie dwóch podmiotów na jednym terenie pracy, w celu zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim pracownikom. Taka współpraca jest konieczna. Jednak pojawienie się osoby koordynatora nie powoduje zwolnienia pracodawcy z obowiązku dbania o bezpieczeństwo i higienę pracy swoich pracowników.

Konsultacja i komunikacja z pracownikami lub ich przedstawicielami

Pośród zadań i obowiązków pracodawców wymienić należy również konieczność przeprowadzania konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, dotyczących wszelkich działań związanych z BHP, a pośród nich w szczególności należy zwrócić uwagę na poniższe:

• Zmiany obejmujące organizację pracy czy wyposażenie stanowisk pracy.
• Wprowadzanie nowych procesów technologicznych lub substancji oraz mieszanin chemicznych, przede wszystkim w sytuacjach, gdy mogą one w jakikolwiek sposób stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników.
• Konsultacje powinny również obejmować ocenę ryzyka zawodowego, jakie pojawia się przy realizowaniu konkretnych zadań, oprócz tego pracownicy powinni być o takim ryzyku informowani.
• Niezbędne przydziały środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego powinny być również konsultowane z pracownikami.
• Kolejnym punktem konsultacji powinna być kwestia tworzenia służb BHP, powierzenia wykonywania jej zadań innym osobom oraz wyznaczanie odpowiednich pracowników do udzielania pierwszej pomocy.
• Przeprowadzanie szkoleń z zakresu BHP dla pracowników.

WAŻNE!

Pracodawca ma obowiązek wyznaczyć czas na takie konsultacje w godzinach pracy. Jeśli pracownicy lub ich przedstawiciele w wyniku udziału w konsultacjach, nie przepracują odpowiedniej ilości godzin, to również mają prawo do wynagrodzenia za ten czas.

Gwarancja udzielenia pierwszej pomocy w nagłych wypadkach

Każdy pracodawca ma również istotne obowiązki w zakresie udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej. W wielu przypadkach to właśnie podjęcie odpowiednich działań jeszcze przed wezwaniem karetki może decydować o życiu i zdrowiu danej osoby. Jakie obowiązki ma więc pracodawca w tym zakresie?

• Ma on obowiązek zapewnienia środków do udzielenia pierwszej pomocy w nagłych wypadkach (apteczka, sprzęt ratunkowy), zwalczania pożarów (gaśnice, koce gaśnicze) czy ewakuacji pracowników (różne drogi i procedury, pozwalające na bezpieczne opuszczenie miejsca objętego zagrożeniem).
• Kolejnym obowiązkiem jest wyznaczenie pracowników, którzy będą udzielać pierwszej pomocy, wykonywać działania związane ze zwalczaniem pożarów czy ewakuacją pracowników.
• Zapewnienie łączności ze służbami zewnętrznymi, które są wyspecjalizowane w zakresie udzielania pierwszej pomocy, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.

Wszelkie działania podejmowane przez pracodawcę w tym zakresie muszą być odpowiednio dopasowane do wielkości zakładu pracy, ilości osób w nim przebywających, obecności osób z zewnątrz, jak również do rodzaju i poziomu zagrożeń, jakie występują.

Postępowanie w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia i życia

Jeśli dojdzie do sytuacji, która będzie zagrażać zdrowiu i życiu pracowników to pracodawca powinien:

• niezwłocznie poinformować pracowników o zaistniałej sytuacji, oraz podjąć odpowiednie działania, które dadzą możliwość zapewnienia im odpowiedniej ochrony.
• Jeśli pojawi się bezpośrednie zagrożenie pracownicy powinni otrzymać jednoznaczną instrukcję pozostawienia stanowiska pracy i oddalenia się w bezpieczne miejsce.

Gdy pojawia się sytuacja, w której możemy mówić o bezpośrednim zagrożeniu dla zdrowia lub życia, to pracodawca ma wówczas obowiązek:

• Wstrzymać pracę i polecić pracownikom oddalenie się w bezpieczne miejsce.
• Nie dopuszczać do wznowienia pracy do czasu aż zagrożenie nie zostanie w pełni usunięte.
• Pracownicy powinni również posiadać możliwość podjęcia działań, które zwiększą poziom ich bezpieczeństwa – dopasowanych do posiadanej przez nich wiedzy oraz środków technicznych, jakimi dysponują.

Jeśli pracownicy podejmowali działania zmniejszające poziom zagrożenia, to nie mogą ponosić ich negatywnych konsekwencji.

Co w sytuacji, gdy przedsiębiorca nie jest pracodawcą jednak organizuje pracę innym osobom?

Obowiązek ochrony zdrowia i życia spoczywa również na przedsiębiorcach, którzy pracodawcami nie są, jednak organizują pracę, którą realizują osoby fizyczne, na innych zasadach niżeli stosunek pracy, jak również przez osoby, które prowadzą na własny rachunek działalność gospodarczą. Taki zapis znajdujemy w Kodeksie pracy art. 304.

Inne obowiązki pracodawcy

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenie BHP zanim zostaną oni dopuszczeni do pracy na wybranym stanowisku.

1. Zapewnienie odpowiednich pomieszczeń do wykonywania konkretnych prac oraz ilości zatrudnianych pracowników.
2. Dbanie o odpowiednie utrzymanie obiektów budowlanych i pomieszczeń przeznaczonych do pracy, tak aby zapewniały bezpieczeństwo i higienę w czasie realizowania obowiązków.
3. Zapewnienie urządzeń higieniczno-sanitarnych i środków czystości.
4. Dbanie aby maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczną i higieniczną pracę oraz uwzględniały zasady ergonomii.
5. Zachowania ostrożności w kwestii stosowanych środków chemicznych. Powinny być one odpowiednio oznaczone, pracownikom powinien być znany stopień ich szkodliwości oraz odpowiednie działania profilaktyczne.
6. Nieodpłatne dostarczanie pracownikom środków ochrony indywidualnej dostosowanych do obejmowanego stanowiska.
7. W określonych przypadkach pracodawca ma również obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiedniej odzieży i obuwia roboczego.

Pracownik bez odpowiednich środków ochrony osobistej oraz właściwej odzieży i obuwia ochronnego, wymaganych na danym stanowisku nie może zostać dopuszczony do pracy.

Zanim pracownik przystąpi do wykonywania obowiązków, pracodawca powinien przedstawić mu przepisy oraz zasady BHP, jakie obowiązują na zajmowanym przez niego stanowisku. Konieczne jest również przekazanie szczegółowych wskazówek oraz instrukcji.

Ocena ryzyka zawodowego – obowiązki pracodawcy

W tym zakresie do obowiązków pracodawcy należy dokonanie oceny oraz udokumentowanie ryzyka zawodowego, jakie wiąże się w wykonywaniem obowiązków na konkretnym stanowisku. Ponadto konieczne jest wprowadzenie i bezwzględne stosowanie odpowiednich środków profilaktycznych, które będą prowadzić do zmniejszenia tego ryzyka. Jednocześnie pracownicy powinni być informowani o istniejącym ryzyku oraz o zasadach chronienia się przed pojawiającymi się zagrożeniami.

Przeprowadzanie badań i pomiarów – obowiązki pracodawcy

Każdy pracodawca ma obowiązek przeprowadzać badania i pomiary czynników szkodliwych na własny koszt. Uzyskane wyniki powinny być rejestrowane i przechowywane, jak również udostępniane pracownikom.

Przeprowadzanie badań lekarskich – obowiązki pracodawcy

Każdy pracownik przed rozpoczęciem pracy powinien przejść badania wstępne, później zaś niezbędne są badania okresowe i kontrolne. Obowiązuje jednocześnie zakaz dopuszczania do pracy pracowników, którzy nie dysponują aktualnym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Jakie jeszcze obowiązki ma pracodawca w zakresie BHP?

Każdy pracodawca powinien odbyć szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, w odpowiednim zakresie do sprawowanych obowiązków. Konieczne jest również jego regularne powtarzanie.

Służba BHP – obowiązki pracodawcy

Jeśli pracodawca zatrudnia więcej niż 100 pracowników, to do zakresu jego obowiązków zalicza się również konieczność utworzenia służby bhp. Będzie ona spełniać funkcję doradczą oraz kontrolną w zakresie bhp.

W sytuacji z kolei gdy pracowników jest mniej niż 100, zadania służby bhp można powierzyć pracownikowi, który zajmuje się inną pracą. Jeśli jednak nie ma odpowiedniej kompetentnej w tym zakresie osoby, to można w tym celu zatrudnić zewnętrzną firmę.

Pracodawca może samodzielnie wykonywać zadania służby bhp jeśli ma ukończone odpowiednie szkolenie bhp oraz jeśli zatrudnia maksymalnie 10 pracowników, lub jeśli zatrudnia do 20 pracowników, jednak jego działalność kwalifikowana jest do grupy działalności z nie wyższą niż trzecia kategorią ryzyka, zgodnie z przepisami o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Odpowiedzialność pracodawcy z zakresu BHP – niedopełnienie groźba wykroczenia

Niezależnie od sytuacji w jakiej znajduje się prowadzona działalność, pracodawca zawsze ma obowiązek dbać o dopełnianie swoich obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Za nieprzestrzeganie obowiązków grozi kara grzywny, która może wynosić od 1 tys zł do 30 tys. zł.