Gwarancja i rękojmia to dwa pojęcia, które pojawiają się w handlu, jednak nie każdy wie, czym właściwie się różnią, czego dotyczą, kiedy, kto i do kogo może się powoływać na którą z nich? Może to wydawać się skomplikowane, jednak postaramy się dokładnie wyjaśnić oba pojęcia i pomóc rozwiać wszelkie wątpliwości.
Spis treści
Na samym początku kluczowy jest fakt, że odpowiedzialność sprzedawców oparta jest na takiej instytucji, jak rękojmia. Oznacza to, że towar, który sprzedają ma być zgodny z umową, a jeśli nie będzie, to kupujący powołuje się właśnie na rękojmię.
Z kolei producenci odpowiadają za sprzedany towar z tytułu gwarancji. Wszystko zależy więc od tego, czy jedynie sprzedajesz, czy produkujesz dany towar. Dowiedz się wszystkiego co musisz wiedzieć o rękojmi i gwarancji.
Podstawa prawna i najważniejsze różnice
Rękojmia – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm.) art. 556-572
Gwarancja – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm.) art. 577-582
Najważniejszą różnicą pomiędzy gwarancją a rękojmią jest fakt, że w przypadku rękojmi sprzedający odpowiada z tytułu prawa, za dostarczenie towaru niezgodnego z umową. Z kolei w przypadku gwarancji mamy do czynienia z producentem, który za towar będzie odpowiadał, jeśli dołączy do niego gwarancję, jednak nie jest to jego obowiązkiem.
- Klient ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu rękojmi, niezależnie od tego, czy na zakupiony produkt została mu udzielona gwarancja czy nie. Rozpatrując rękojmię i gwarancję warto dostrzec, że są one od siebie w pełni niezależne. W sytuacji, gdy gwarant nie może spełnić naszych roszczeń, nie blokuje to możliwości dochodzenia swoich praw z tytułu rękojmi.
- Rękojmia jest obowiązkowa, a gwarancja nie.
- Konsument ma możliwość skorzystania z rękojmi w związku z wadami fizycznymi, niezależnie od przyznanej gwarancji.
- Okres obowiązywania rękojmi to 2 lata.
- Okres obowiązywania gwarancji zależy od woli gwaranta.
- Skorzystanie z uprawnień, jakie przysługują na podstawie gwarancji, nie ma wpływu na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.
Czym dokładnie jest rękojmia i co musisz o niej wiedzieć?
Rękojmia według definicji jest rodzajem ustawowej odpowiedzialności za wady w sprzedawanym towarze (fizyczne oraz prawne). Stanowi ona więc jedną z możliwości reklamowania niezgodnego z umową produktu.
Aby dobrze zrozumieć, kiedy możemy reklamować towar z tytułu rękojmi, konieczne jest rozróżnienie tego, czy są wady fizyczne, prawne, a co oznacza, że towar jest niezgodny z umową.
Rękojmia obowiązuje również w przypadku wykonanego dzieła – umowy o dzieło, robót budowlanych – umowy o roboty budowlane, czy w przypadku umowy najmu.
Sprzedawca będzie zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi w sytuacji, gdy osoba kupująca w momencie zawierania umowy wiedziała o konkretnej wadzie. Możemy spotkać się z tym np. w sytuacji, gdy sprzedający wystawia określony towar w obniżonej cenie, wskazując na obecność wady. Jednak istotne jest to, że zwolnienie z rękojmi obejmuje tu jedynie wadę, w zakresie, w jakim o niej poinformowano.
Wady fizyczne towaru
Wada fizyczna występuje, gdy kupiony towar jest niezgodny z umową ponieważ występują w nim:
- Nie posiada on określonych właściwości, o których kupujący został zapewniony przez sprzedającego, również poprzez udostępnienie próbki/wzoru.
- Nie posiada on właściwości, które powinna posiadać rzecz tego rodzaju, z uwagi na cel, jaki został oznaczony w umowie, lub też wynikający z okoliczności lub przeznaczenia.
- Został kupującemu wydany w stanie nie pełnym.
- Nie może zostać użyty w konkretnym przeznaczeniu, o którym kupujący rozmawiał ze sprzedającym przed zawiązaniem umowy, a sprzedający nie zgłosił do niego zastrzeżeń.
Wady prawne towaru
W tym wypadku pojawia się odpowiedzialność sprzedawcy względem konsumenta w następujących sytuacjach:
- Towar jest obciążony prawem osoby trzeciej.
- Towar jest własnością osoby trzeciej.
- Występuje ograniczenie w wykorzystaniu lub rozporządzaniu danym towarem, które jest wynikiem decyzji lub orzeczenia właściwego organu.
Niezgodność towaru z umową
Reklamacja z tytułu rękojmi wskazuje również na niezgodność towaru z umową. Czy wiemy co to dokładnie oznacza?
- Towar jest niezgodny ze wzorem zaprezentowanym konsumentowi lub z przedstawioną próbką.
- Towar jest niezgodny z opisem przedstawionym przez sprzedawcę.
- Towar nie odpowiada właściwościom, jakie przypisuje się towarom takiego samego rodzaju.
- Towar nie nadaje się do celów wskazanych przez konsumenta, o których sprzedawca był informowany przed zawarciem umowy.
- Towar nie posiada określonych cech, które mogą być realnie oczekiwane przez klienta.
- Towar nie odpowiada oczekiwaniom, jakie stawiane są tego rodzaju towarom, które opisywane są przez sprzedawcę czy producenta.
Czym dokładnie jest gwarancja?
Gwarancja stanowi jedną z możliwości złożenia reklamacji na nabyty towar. Jest tu jednak pewne zastrzeżenie. Warto pamiętać, że gwarancja jest dobrowolnym oświadczeniem dotyczącym jakości towaru, wystawianym przez przedsiębiorcę, czyli gwaranta.
Kim jest gwarant?
Jest to podmiot, który jest odpowiedzialny względem konsumenta. W tej roli pojawić się może producent, dystrybutor, importer lub sprzedawca. Określenie zakresu jego odpowiedzialności gwarancyjnej powinno zostać zawarte w specjalnym dokumencie.
Co zawiera oświadczenie gwarancyjne?
Nie została określona dokładna forma, w jakiej powinno zostać złożone oświadczenie gwarancyjne, jednak nabywca ma prawo żądać jej wydania na trwałym nośniku, np. w wersji papierowej. Takie oświadczenie stanowi dla klienta dowód, że jako konsument posiada uprawnienia z tytułu gwarancji.
Co istotne brak takiego oświadczenia nie oznacza, że konsument traci możliwość dochodzenia roszczeń gwarancyjnych, jednak może to być znacząco utrudnione.
W oświadczeniu gwarancyjnym powinno znaleźć się kilka istotnych elementów:
- nazwa i adres gwaranta,
- czas trwania gwarancji,
- zakres terytorialny,
- inne podstawowe dane, które będą niezbędne do dochodzenia roszczeń z gwarancji.
Jak wygląda reklamacja z tytułu rękojmi i jakie są jej warunki?
Konsument może domagać się:
- naprawy towaru,
- wymiany na nowy,
- stosownej obniżki ceny,
- odstąpienia od umowy (jeśli wada jest istotna).
W sytuacji, gdy jako pierwsze żądanie kupującego pojawia się wniosek o obniżenie ceny lub odstąpienie od umowy, to przedsiębiorca ma prawo, takiego roszczenia nie uwzględnić. Jednak wówczas sprzedający powinien niezwłocznie, jak również nie powodując nadmiernych niedogodności dla kupującego wadę usunąć lub wymienić rzecz na nową wolną od wad.
Wymiana lub naprawa towaru powinna mieć miejsce w rozsądnym terminie i jest bezpłatna dla konsumenta. Istotne jest, że odstąpienie od umowy może mieć miejsce jedynie w sytuacji, gdy niezgodność towaru z umową jest bardzo znacząca.
Sprzedawca jest odpowiedzialny za towar nabyty przez konsumenta przez dwa lata. Nieco inaczej sytuacja wygląda w kwestiach związanych z nieruchomościami, gdyż w ich przypadku okres odpowiedzialności wydłuża się do 5 lat. Ponadto istnieje możliwość skrócenia okresu odpowiedzialności do 1 roku, w sytuacjach, gdy klient nabył towar używany. Jednak o takiej sytuacji klient powinien zostać poinformowany przed zawarciem umowy.
Reklamacja z tytułu rękojmi może mieć dowolną formę. Niezbędne może się okazać potwierdzenie, więc zalecane jest wybranie dowolnej formy pisemnej. W przygotowanej reklamacji należy zawrzeć dokładny opis istniejącej wady oraz roszczenia konsumenta w związku z nią.
W sytuacji, gdy towar został nabyty online, informacji dotyczących reklamacji należy szukać na stronie internetowej sprzedawcy. Ma on obowiązek poinformować konsumenta o procedurze reklamacyjnej.
W jakim czasie należy zgłosić reklamację?
Polskie prawo zakłada, że konsument powinien zgłosić reklamację w ciągu roku, od momentu gdy wykryje niezgodność towaru z zawartą umową. Nieco inne terminy pojawiają się w przepisach poszczególnych państw UE. Przedsiębiorca powinien sprawdzić czy klient dotrzymał tego terminu.
Jak wygląda rozpatrzenie reklamacji?
Od momentu, gdy konsument zgłasza do przedsiębiorcy reklamację na dany towar, ma on 14 dni kalendarzowych na jej rozpatrzenie. Co istotne, jeśli w tym czasie nie udzieli odpowiedzi, nie skontaktuje się z klientem i nie zaproponuje odpowiedniego dla sytuacji rozwiązania, to brak odpowiedzi będzie rozumiany, jako uznanie zasadności roszczeń konsumenta.
Czym jest domniemanie istnienia wady?
Polskie prawo zakłada, że jeśli wada ujawniła się w ciągu roku od momentu dokonania przez konsumenta zakupu, to istniała już w momencie sprzedaży. Oznacza to, że to sprzedawca ma obowiązek udowodnić, że ewentualnie powstała ona z winy konsumenta. W innych krajach UE mogą w tym zakresie obowiązywać inne terminy.
Warto jednak pamiętać, że jeśli wada powstała po 12-24 miesiącach od chwili zakupu, to już konsument musi udowodnić, że istniała ona już w chwili zakupu.
Koszta związane z reklamacją
Wszystkie koszta związane z reklamacją ponoszone są przez sprzedawcę. Dotyczy to wymiany lub naprawy towaru, jak również jego odesłania z wadą na adres sprzedającego.
Jak wygląda reklamacja z tytułu gwarancji?
Czas trwania gwarancji może być bardzo różny. Jest on całkowicie uzależniony od woli gwaranta. W związku z tym może on przyjąć odpowiedzialność na jeden rok, 5 lat, a nawet udzielić jej dożywotnio. Odpowiednia informacja dotycząca czasu jej obowiązywania powinna zostać zawarta w karcie gwarancyjnej.
W sytuacji, gdy czas gwarancji nie zostanie określony, będzie on wynosił dwa lata od chwili, gdy towar zostaje wydany klientowi.
Kolejna ważną kwestią, która powinna zostać określona w karcie gwarancyjnej, jest czas na naprawę gwarancyjną. Jeśli jednak nie będzie wskazany, to powinna ona być wykonana niezwłocznie, jednak w terminie nie dłuższym niż 14 dni.
Gwarant wymienia rzecz na wolna od wad → gwarancja biegnie na nowo od momentu dostarczenia jej kupującemu.
Gwarant wymienia część w reklamowanej rzeczy → nowy termin gwarancji biegnie dla tej części.
W innych sytuacjach należy mieć na uwadze, że czas trwania gwarancji wydłuża się o ten, w którym osoba reklamująca nie mogła korzystać z rzeczy z powodu istnienia wady.
Konsument powinien dostarczyć wadliwy lub uszkodzony produkt do gwaranta, na jego koszt. W przypadku dużych gabarytowo produktów, powinien umożliwić przedsiębiorcy dostęp do tej rzeczy.
Dlaczego często decydujemy się na skorzystanie z gwarancji a nie z rękojmi
Wiele osób decyduje się na reklamowanie produktów, z tytułu gwarancji, a nie rękojmi, z kilku powodów:
- producent posiada specjalistyczny sprzęt, jaki będzie niezbędny do naprawy,
- specjaliści znają swój produkt i są w stanie sprawnie pozbyć się usterki,
- nie ma pośredników, więc czas uwzględnienia i realizacji reklamacji będzie krótszy,
- obie strony dążą do korzystnego załatwienia sprawy – dla konsumenta istotny będzie sprawny produkt, zaś dla przedsiębiorcy zadowolenie klienta.
