Na co dzień szary obywatel może sobie nie zdawać sprawy z jej istnienia, lub nie zaprzątać tym głowy. Nazwa Komisja Nadzoru Finansowego, jednak z pewnością większości z nas „obiła” się o uszy. Instytucja ta pełni funkcję kontrolne nad wieloma podmiotami na rynku finansowym i w razie wykrycia nieprawidłowości i zagrożenia interesów klientów, może podjąć działania, które obejmują np. cofnięcie zgody na działalność towarzystwa ubezpieczeniowego. Ma to miejsce również w sytuacji, gdy istnieje zagrożenie bankructwem. Co powinniśmy więc wiedzieć o KNF?
Spis treści
Komisja Nadzoru Finansowego KNF – co to takiego?
Do powołania komisji nadzoru Finansowego doszło w roku 2006. Zastąpiła ona wówczas likwidowane: Komisję Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Już dwa lata później, bo w 2008 roku kompetencje KNF zostały znacząco poszerzone i odtąd obejmują również zadania, które wcześniej leżały w gestii Komisji Nadzoru Bankowego.
Określając obecnie, czym jest Komisja Nadzoru Finansowego, możemy powiedzieć, że jest to organ, który sprawuje pieczę nad całym rynkiem finansowym w Polsce. Jej kontroli podlegają banki, firmy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, oraz instytucje, które zajmują się pieniądzem elektronicznym.
Istnienie takiego nadzoru jest konieczne dla kontrolowania przestrzegania prawa w zakresie finansów, a także w celu zapewnienia klientom instytucji finansowych poczucia bezpieczeństwa.
UWAGA!
Pod nadzór KNF nie podlega: ZUS, KRUS oraz UFG i BFG, gdyż są to instytucje, których kontrola przeprowadzana jest przez odpowiednie ministerstwa.
Gdzie znajduje się siedziba Komisji nadzoru finansowego?
Siedziba Komisji Nadzoru Finansowego zlokalizowana jest w Warszawie przy ulicy Pięknej.
Komisja Nadzoru Finansowego – Ustawa
Nadzór nad rynkiem finansowym ma za zadanie zapewnienie jego prawidłowego funkcjonowania, przejrzystości, bezpieczeństwa i stabilności. W związku z tym w 2006 uchwalona została ustawa, która ustanowiła Komisję Nadzoru Finansowego. Prawa i kompetencje instytucji wskazuje Ustawa z 21.07.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.
Kto wchodzi w jej skład Komisji Nadzoru Finansowego?
KNF składa się z 12 osób. Piastują one następujące stanowiska: Przewodniczący, dwóch zastępców przewodniczącego oraz 9 członków, którzy są odpowiednio obsadzani:
- Ministra właściwego ds. instytucji finansowych lub jego przedstawiciela.
- Ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego lub jego przedstawiciela.
- Ministra właściwego ds. gospodarki lub jego przedstawiciela.
- Prezesa Narodowego Banku Polskiego lub oddelegowanego przez niego wiceprezesa NBP.
- Przedstawiciela Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
- Przedstawiciela Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
- Przedstawiciela Prezesa Rady Ministrów.
- Przedstawiciela Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
- Przedstawiciela Ministra – członka Rady Ministrów właściwego ds. koordynowania działalności służb specjalnych.
Kto zostaje przewodniczącym KNF?
Na stanowisko przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego odpowiednia osoba jest powoływana przez prezesa Rady Ministrów i będzie sprawować swoją funkcję przez 5-letnią kadencję. Z kolei zastępcy są również powoływani przez prezesa Rady Ministrów i przez niego odwoływani, jednak dzieje się to na wniosek przewodniczącego.
Różnice pomiędzy KNF a UKNF?
UKNF to Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, który dysponuje statusem państwowej osoby prawnej. Jego organami są KNF oraz przewodniczący KNF. Do zadań Przewodniczącego KNF zalicza się kierowanie pracami Komisji, jak również działalnością Urzędu oraz reprezentowanie ich na zewnątrz. Nad UKNF nadzór sprawuje prezes Rady Ministrów. Dokładne zasady funkcjonowania oraz organizacji UKNF, a także podział zadań pomiędzy poszczególne komórki określony jest w regulaminie organizacyjnym UKNF, który powstaje na mocy zarządzenia i wydawany jest przez Przewodniczącego KNF.
Status osoby prawnej został nadany UKNF w 2019 roku. Celem było tu uzyskanie większej niezależności finansowej Urzędu. Finansowanie pochodzi z wpłat podmiotów, które podlegają pod KNF.
KNF ma możliwość wykonywania swoich zadań przy pomocy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.
Nad czym KNF sprawuje nadzór na rynku finansowym?
Zakres nadzoru KNF nad rynkiem finansowym określa ustawa z 21 lipca 2006 roku. Do jej kompetencji zalicza się:
- nadzór emerytalny,
- nadzór bankowy,
- nadzór nad rynkiem kapitałowym,
- nadzór ubezpieczeniowy,
- nadzór nad agencjami ratingowymi,
- nadzór nad instytucjami płatniczymi, małymi instytucjami płatniczymi, instytucjami pieniądza elektronicznego,
- nadzór nad dostawcami świadczącymi wyłącznie usługę dostępu do informacji o rachunku,
- nadzór nad biurami usług płatniczych,
- nadzór nad zagranicznymi instytucjami pieniądza elektronicznego,
- nadzór nad pośrednikami kredytu hipotecznego oraz ich agentami,
- nadzór nad spółdzielczymi kasami kredytowo-oszczędnościowymi i Krajową Kasą Oszczędnościowo-Kredytową.
Zadania i uprawnienia KNF
Sektor finansowy jest bardzo skomplikowany i wielowątkowy. Celem utworzenia i działania KNF jest przede wszystkim zapewnienie mu prawidłowego funkcjonowania, stabilności, przejrzystości i bezpieczeństwa. Takie działania sprawiają, że rynek finansów wzbudza zaufanie, a także jest bardziej przyjazny dla jego uczestników.
Jednym z ważniejszych celów KNF jest również ochrona interesów uczestników rynku finansowego. Udaje się to osiągnąć dzięki przekazywaniu wiarygodnych informacji dotyczących funkcjonowania podmiotów w określonym sektorze gospodarki. Przykładowo Komisja nadzoru Finansowego ma możliwość wydawania ostrzeżeń odnośnie instrumentów finansowych lub konkretnych podmiotów na rynku.
Warto dodatkowo podkreślić, że nie wszystkie instytucje wchodzące w skład rynku finansowego objęte są nadzorem KNF. ZUS, KRUS, BFG i UFG, a także ubezpieczenie zdrowotne NFZ pozostają pod nadzorem ministrów z odpowiednich resortów.
Jakie zadania realizuje KNF?
- Nadzorowanie rynku finansowego,
- prowadzenie działań mających na celu zapewnienie stabilności rynku finansowego,
- prowadzenie działań, które prowadzą do rozwoju rynku finansowego oraz wzrostu jego konkurencyjności,
- edukacja i szeroko zakrojona informacja dotycząca funkcjonowania rynku finansowego, czego celem jest ochrona interesów jego uczestników,
- wspieranie innowacji na rynku finansowym,
- dążenie i umożliwianie rozstrzygania sporów pomiędzy uczestnikami rynku finansowego,
- współpraca w zakresie przygotowywania aktów prawnych, które będą dotyczyć nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym,
- współpraca z Polską Agencją Nadzoru Audytowego,
- przeprowadzanie egzaminów na doradcę finansowego, brokera, oraz udzielanie licencji,
- ustalanie wymogów odnośnie wypłacalności,
- udzielanie zezwoleń na działalność ubezpieczeniową,
- analizowanie działań podległych instytucji,
- tworze różnych wytycznych dla banków, firm ubezpieczeniowych i innych podległych podmiotów,
- inne zadania wynikające z konkretnych ustaw.
Co roku Komisja Nadzoru Finansowego ma obowiązek przygotowania sprawozdania ze swojej działalności, które jest w pełni jawne. Warto również wiedzieć, że KNF ma prawo do nakładania kar pieniężnych na spółki publiczne, jeśli te nie wywiązały się ze swoich obowiązków.
Komisja Nadzoru finansowego podejmuje uchwały i wydaje decyzje administracyjne oraz postanowienia.
Pomoc w rozstrzyganiu sporów w podległych instytucjach odbywa się, dzięki istniejącemu przy KNF sądowi polubownemu. Komisja Nadzoru Finansowego działa w oparciu o liczne ustawy, jednak przede wszystkim o ustawę o prawie bankowym, obrocie instrumentami finansowymi oraz o ubezpieczeniach obowiązkowych.
Organizacja nadzoru KNF
Nadzór to przede wszystkim działania, których celem jest uzyskanie prawidłowego działania sektora finansowego, a także jego rozwoju. Zadaniem komisji jest dopilnowanie, aby firmy finansowe stosowały „dobre praktyki”. Wdrażane działania edukacyjne kierowane są również do zwykłych obywateli, którzy często nie mają wiedzy dotyczącej funkcjonowania rynku finansowego, którego są częścią.
Nakładane przez komisję kary na podmioty finansowe są bardzo wysokie i często przekraczają 1 mln złotych. Ponadto jeśli stwierdzone zostanie ewidentne złamanie prawa, to KNF kieruje daną sprawę do prokuratury.
Źródła finansowania KNF
Komisja Nadzoru Finansowego jest instytucją państwową, jednak jej działalność nie jest finansowana z budżetu państwa. Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym wskazuje, że wszelkie wydatki Komisji Nadzoru Finansowego pokrywane są z wpłat podmiotów, które podlegają pod KNF. Istnieją również dodatkowe źródła dochodu, jak np. opłaty za egzaminy na maklerów, brokerów, doradców finansowych, doradców inwestycyjnych, czy agentów ubezpieczeniowych. Ponadto komisja dysponuje środkami z najmów, darowiznami, opłatami za wydawanie opinii oraz interpelacji.
Przychody pochodzą również z odsetek za opóźnienie w płatnościach, lokat, oraz z innych źródeł.
Lista ostrzeżeń KNF
Listę ostrzeżeń publicznych Komisji Nadzoru Finansowego znajdziemy na jej stronie internetowej. Obejmuje ona spis firm, w przypadku działalności których pojawiają się wątpliwości, a także jeśli toczy się wobec nich postępowanie w prokuraturze. Na liście znajdziemy również takie firmy, które nie podlegają kontroli KNF jednak w ocenie komisji złamały prawo.
Dla przedsiębiorcy i konsumenta istotny powinien być fakt, że znajdują się na niej zarówno podmioty polskie, jak i zagraniczne. Analizując listę pod kątem firm zagranicznych warto brać pod uwagę, że nie są one podległe polskiemu prawu, a jeśli niektóre z nich są zarejestrowane dalej, to mogą nie podlegać nawet prawu Unii Europejskiej.
Ilość znajdujących nie na liście pozycji to kilkaset i może ona ulegać zmianom, w razie każdorazowego stwierdzenia nieprawidłowości przez komisję. Przy każdej nazwie firmy znajdziemy konkretną informację dotyczącą powodu, dla którego znalazła się ona na liście, czemu toczy się wobec niej postępowanie prokuratorskie.
Zadaniem listy jest informowanie i ostrzeganie przedsiębiorców i osób fizycznych przed współpracą z określonymi podmiotami. Oczywiście lokowanie pieniędzy i praca z danym podmiotem nie jest zakazana, powinniśmy jednak mieć świadomość, że może to okazać się dla nas ryzykowne.
