„Przedsiębiorca” – można śmiało powiedzieć, że takiego określenia jeszcze do niedawna w naszym biznesie nie było. Jednak mimo że obecnie używamy go dość powszechnie, to czy zdajemy sobie sprawę z faktu, że nie ma dla niego tylko jednej definicji? Wszystko tak naprawdę zależy od tego, do jakiego aktu prawnego sięgniemy. W związku z tym, to czy jesteśmy przedsiębiorcami będzie zależne od konkretnej sytuacji.
Spis treści
Przedsiębiorca – co to oznacza?
Dnia 30 kwietnia 2018 roku Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej przestała obowiązywać, a dotąd to właśnie ona określała kim jest przedsiębiorca i czym jest działalność gospodarcza. Od tego czasu podstawowym aktem prawnym jest Ustawa Prawo Przedsiębiorcy.
Szukając najprostszego określenia dla przedsiębiorcy można powiedzieć, ze jest to osoba lub osoby, które zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej. Jest ono silnie sprzężone z prawem gospodarczym – mówi o zakładaniu, prowadzeniu oraz zamykaniu działalności gospodarczej.
Dawniej mieliśmy głównie rzemieślników różnych profesji, gdzie nazwa zawodu, określała czym dana osoba się zajmuje. Zwykle były to jednak już własne, niewielkie biznesy, działające na potrzeby lokalnych społeczności. W okresie międzywojennym w Polsce zaczęło funkcjonować pojęcie kupca, które znalazło się w Kodeksie handlowym. Można tu znaleźć pewne podobieństwa do przedsiębiorcy, gdyż taka osoba w rozumieniu ówczesnego prawa prowadziła przedsiębiorstwo handlowe.
W komunistycznej Polsce stosowano określenie „jednostka gospodarcza”. Jednak widoczny był tu pewien podział na te uspołecznione i nieuspołecznione – tak określono wówczas własność państwową oraz prywatną.
Kolejne były lata przełomu gospodarczego i zmiany ustroju. Wówczas znów zmieniło się nazewnictwo i wprowadzono określenie „podmiot gospodarczy”, objęto nim każdego obywatela, który w jakikolwiek sposób pozostawał aktywny na płaszczyźnie gospodarczej.
Dziś według prawa obowiązujące jest pojęcie „przedsiębiorca”, które zapoczątkowane zostało poprzez Ustawę, która wprowadzała przepisy o Krajowym Rejestrze Sadowym.
Przedsiębiorca zgodnie z literą prawa
Na dzień dzisiejszy wyjaśnienie pojęcia przedsiębiorcy znajdujemy w polskim prawie w dwóch miejscach. Pierwszym z nich jest Kodeks Cywilny, zaś drugim ustawa „Prawo przedsiębiorców”.
Kodeks Cywilny określa przedsiębiorcę w następujący sposób:
„Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.”
Oznacza to, że każdy podmiot prawa cywilnego może być przedsiębiorcą, gdyż zezwala mu na to prawo. Przepis ten nadaje niejako wolność w kwestii rozpoczynania i prowadzenia działalności przez dowolną osobę, która wówczas będzie mogła mianować się przedsiębiorcą.
W definicji wymienione są:
Osoba fizyczna | Zgodnie z kodeksem cywilnym przedsiębiorcą może być każdy człowiek |
Osoba prawna | Kodeks cywilny wskazuje, że przedsiębiorcą będzie również każda osoba, która na mocy konkretnej ustawy zyskuje osobowość prawną (stowarzyszenia, fundacje, członkowie stowarzyszeń, spółki kapitałowe prawa handlowego, spółdzielnie) |
Jednostki organizacyjne, nie będące osobami prawnymi, jednak posiadające zdolność prawną | Kodeks cywilny zalicza również do przedsiębiorców tzw. ułomne osoby prawne (spółki partnerskie, spółki jawne, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki kapitałowe w organizacji, wspólnoty mieszkaniowe). |
Kodeks cywilny jasno wymienia kto może być przedsiębiorcą, jednak warto pamiętać, że staje się nim dopiero w chwili gdy prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową we własnym imieniu. Działalność zawodowa została wspomniana ze względu na zaliczanie do przedsiębiorców również osób, które uprawiają wolne zawody.
Mówiąc najprościej, w określonych warunkach przedsiębiorcą może być każdy z nas. Wszystko zależy od tego, w jaki sposób zarabiamy.
Ustawa „Prawo przedsiębiorców” – przedsiębiorca
„Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.”
Powyższy zapis pochodzi z treści ustawy, która określa znaczenie słowa przedsiębiorca na swoje własne potrzeby. Z pewnością możemy znaleźć liczne podobieństwa do omówionej już definicji z kodeksu Cywilnego, jednak pewne różnice się pojawiają.
Jeśli Ustawa Prawo Przedsiębiorców nie uzna nas za przedsiębiorcę, to nadal możemy nim być zgodnie z Kodeksem Cywilnym – wynika to z niezależności obu aktów prawnych.
W Ustawie Prawo Przedsiębiorców pojawia się rozróżnienie tego, jakimi jesteśmy przedsiębiorcami. Analizowane są takie elementy, jak średnie roczne zatrudnienie oraz warunki finansowe. Na tej podstawie pojawiają się mikroprzedsiębiorcy, mali przedsiębiorcy oraz średni przedsiębiorcy. Jak ich definiujemy?
Mikroprzedsiębiorca | Aby być uznanym za mikroprzedsiębiorcę konieczne jest spełnienie dwóch warunków. Analiza dotyczy dwóch ostatnich lat obrotowych. 1. Przedsiębiorca nie zatrudniał średniorocznie więcej niż 10 pracowników. 2. Roczny obrót netto ze sprzedaży usług, wyrobów i towarów oraz przeprowadzonych operacji finansowych nie przekraczał 2 mln euro w przeliczeniu na złotówki. |
Mały przedsiębiorca | Mały przedsiębiorca również musi spełnić dwa warunki, a analizie poddaje się dwa ostatnie lata obrotowe: 1. przedsiębiorca średniorocznie nie zatrudniał więcej niż 50 pracowników. 2. Obrót netto przedsiębiorcy ze sprzedaży usług, wyrobów i towarów, oraz przeprowadzonych operacji finansowych nie przekraczał 10 mln euro w przeliczeniu na złotówki. |
Średni przedsiębiorca | Z kolei średni przedsiębiorca w dwurocznym okresie obrotowym musi spełnić następujące warunki: 1. średnioroczne zatrudnienie nie przekraczało 250 pracowników 2. roczny obrót netto ze sprzedaży usług, wyrobów i towarów oraz przeprowadzanych operacji finansowych nie był wyższy niż 50 mln euro w przeliczeniu na złotówki. |
Inne akty prawne
W wielu aktach prawnych znajdziemy odniesienia do wyżej opisanych przepisów- Kodeks Cywilny, Prawo przedsiębiorców. W związku z tym każdy z nich uznaje dokładnie taką samą definicję, jak prawa z których czerpią. Mowa tu m.in. o Ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawie o informowaniu o cenach towarów i usług i inne.
Jednak w polskim prawie funkcjonują także inne akty prawne, które dysponują własnymi, nieco odmiennymi definicjami pojęcia przedsiębiorcy, które jest odpowiednio dopasowane do ich potrzeb.
Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
W jej zapisach znajdujemy nieco rozszerzoną definicję przedsiębiorcy. Podobnie jak w Kodeksie Cywilnym jest to osoba fizyczna, osoba prawna, lub jednostka organizacyjna, która nie posiada osobowości prawnej, jednak prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. Jednak pojawia się dodatkowy zapis „nawet jeśli działalność nie posiada charakteru zorganizowanego i ciągłego, jak również osoby działające w ich imieniu i na ich rzecz”.
W ten sposób mamy znacząco rozszerzone pojęcie przedsiębiorcy. Przede wszystkim nie musi działać w sposób ciągły i zorganizowany. Jednak przedsiębiorcami stają się również osoby, które w jakiś sposób działają na rzecz przedsiębiorcy – co można interpretować tak, że nawet jeśli żona pojedzie zawieźć dokumenty do księgowej bo się rozchorujemy to ona również staje się przedsiębiorcą, bo działa w naszym imieniu.
Ustawa w taki sposób definiuje przedsiębiorcę, że przynajmniej na krótki czas może stać się nim każdy z nas, nawet w sytuacji, której byśmy tego nie podejrzewali.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Ustawa ta odnosi się do definicji z Kodeksu Cywilnego. Znów pojawia się jednak pewne rozszerzenie. Przedsiębiorcą jest bowiem osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, które w sposób uboczny podejmują działalność zarobkową i w ten sposób uczestniczą w działalności gospodarczej.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów
Ustawa ta uznaje definicję zawartą w Ustawie – Prawo przedsiębiorców, jednak znacznie ją rozbudowuje. W zapisach ustawy znajdujemy następujące doprecyzowanie:
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) przedsiębiorcy – rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów
ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz.
1292 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 424), a także:a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą
osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną,
organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej,
które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z
dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny
rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego
zawodu,c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej
jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo
przedsiębiorców, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli
koncentracji, o której mowa w art. 13,d) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2, z wyłączeniem przepisów
dotyczących koncentracji;
Z punktu widzenia polskiego prawa za najważniejsze uznaje się definicje przedsiębiorcy w Kodeksie cywilnym oraz ustawie Prawo Przedsiębiorców. Jednak warto zauważyć, że są one tam dość okrojone, co otwiera innym aktom prawnym możliwość do interpretacji na własne potrzeby. W związku z tym to czy jesteśmy przedsiębiorcami zależy od określonej sytuacji i tego na jakim akcie prawnym się skoncentrujemy.